Het gros van de 20 miljoen rurale migranten die volgens overheidsstudies dit jaar hun job zullen verliezen, zijn mensen die in de exportgeoriënteerde bedrijven in het oosten en zuiden van het land werken. Maar ook in Peking halen ze de broeksriem aan.
Huang (25) is een handelaar in oud papier uit de provincie Henan. Hij komt uit een dorp op 12 uur sporen van Peking en staat aan de poort van een bouwwerf met zijn bakfiets te wachten. "Zo ongeveer alle jonge mensen zijn de voorbije jaren uit het dorp vertrokken, er was niets te verdienen", begint hij. "Sommigen naar het zuiden, anderen Peking. Zelf heb ik vijf jaar in fabrieken in de zuidelijke provincie Guangdong gewerkt. Verschrikkelijk: het werktempo lag razend hoog, je kon hooguit één dag per week uitrusten en altijd waren er redenen waarom je een deel van je loon niet ontving. In Peking is het beter. Wás het beter." De voorbije jaren heeft Huang met zijn vader flessen en oud papier ingezameld bij restaurants, bedrijven en bouwwerven. Ze verkopen ze aan het recyclagebedrijfje van een man uit hun district die zich zo'n tien kilometer buiten Peking heeft gevestigd. "De zaken gaan slecht. Ik heb vorige maand mijn vrouw en kinderen naar huis gestuurd. Ook mijn moeder is teruggegaan. Het leven is hier veel te duur. Wat we verdienen, is amper genoeg om de huur voor de kamer (35 euro) en eten te betalen. "De overheid zegt dat het gauw beter wordt, maar overtuigd ben ik niet. We houden vol zo lang we kunnen. Thuis op het land werken is geen optie, er valt niets mee te verdienen en bovendien kregen we te kampen met droogte, waardoor de winteroogst mislukte. "Meer dan de helft van de jongeren uit het dorp verloren net voor Nieuwjaar hun werk. De meesten wisten toen niet wat ze zouden doen. Intussen is het gros weer vertrokken, er is geen toekomst in het dorp."
Zo denken velen. Uit een onderzoek dat de Internationale Arbeidsorganisatie en de Vrouwenfederatie van China in januari en februari onder vrouwelijke migranten uitvoerden in de provincies Hunan en Fujian blijkt dat slechts één op de tien bereid is zich terug in het geboortedorp te vestigen en dat maar 6 procent een toekomst ziet als landbouwer. Vier vrouwen op de tien zeiden in de stad te willen blijven. Dat de situatie nu erg moeilijk is, bleek overduidelijk. Slechts één ondervraagde op de vijf zei geen last te hebben van de crisis, terwijl meer dan een derde haar loon zag verminderen, en 20 procent van de vrouwen al maanden maar een deel van het loon ontving. Eén op de drie ondervraagden vreesde haar baan te verliezen en nog groter was het aantal dat ervan overtuigd was dat ander werk vinden zogoed als onmogelijk zou zijn.
Li (19) werkt al twee maanden op een bouwwerf. Hij zegt dat zijn vader dit werk al vijf jaar doet en hem nu heeft meegenomen. "Als we ons best doen, halen we wel 200 euro per maand, zo heeft hij beloofd. Zoveel geld heb ik nog nooit bijeen gezien." Li zegt blij te zijn met zijn baan, al vindt hij het lastig en gevaarlijk. "Mijn beste vriend was ook meegekomen, hij is geen week gebleven. Hij kreeg een boor in zijn voet en het is niet zeker dat hij helemaal herstelt. De baas heeft de medische kosten vergoed, in dat opzicht had hij geluk. Vader zei dat het vroeger vaak anders was en dat je bij een arbeidsongeval vaak met een beetje geld werd weggestuurd. Maar de meeste mensen weten nu dat dit illegaal is. En dat beseffen de ploegbazen en opzichters ook". Dat blijkt ook uit onderzoek van organisaties die bijstand verstrekken aan rurale migranten. Het Centrum voor Juridische Hulp aan Rurale Migranten onderzocht tussen 2005 en 2007 6.458 klachten. In de meeste gevallen ging het om achterstallig loon of het niet betalen van compensatie voor arbeidsongevallen. "Tegen 2007 was de situatie verbeterd", zei advocaat Tong Lihua, die het centrum in 2005 oprichtte. "De overheid heeft het aantal controles opgevoerd en vaardigde een richtlijn uit waarbij bedrijven die de arbeidswet overtreden geen leningen meer krijgen", stelde hij midden 2007 in een interview.
Welke invloed de crisis nu heeft op het respect voor de arbeidswet konden we hem niet vragen. Tong noch zijn medewerkers waren bereid daarover te praten. Niet verwonderlijk als je bedenkt dat verschillende organisaties de voorbije weken problemen kregen met de politie, in een maneuver dat men toeschrijft aan de zestigste verjaardag van de Volksrepubliek op 1 oktober. Midden deze maand moest het Open Grondwet Initiatief van verkozen districtsraadslid en advocaat Xu Zhiyong zijn deuren sluiten omdat er 'fiscale onregelmatigheden waren'. Donderdag ging Yirenping dicht wegens een 'publicatie waarvoor niet de nodige vergunningen waren aangevraagd'. Tegelijk berichtte de Financial Times dat advocaat Xu door politie in burger is meegenomen. Teng Biao, een bekende burgerrechtenadvocaat die bij het Open Grondwet Initiatief werkte, zei die dag in een interview dat "de campagne gezien moet worden als een signaal naar organisaties uit het middenveld om hun activiteiten te beperken. Wie zich inzet voor mensenrechten en voor het publieke belang moet goed op zijn tellen passen. Zorgwekkend."
Onder de bruggen van de oostelijke vierde ring, nabij een reusachtige markt van bouwmaterialen staan tientallen mannen. Ze hebben bordjes bij waarop staat wat hun bekwaamheden zijn. Er zijn schilders, stukadoors, elektriciens en houtbewerkers. "Voor 20 euro werken we een hele dag voor u", zegt er een, terwijl de rest begint te lachen. "En voor minder ook, hoor." Deze meneer Wu blijkt uit de provincie Shandong afkomstig en werkt al zes jaar als dagloner. "Als we geluk hebben, verdienen we 20 euro, maar veel vaker is het 10 of 8. En de voorbije tien dagen heb ik geen enkel baantje gevonden. Nu neem ik wat ik krijgen kan. Alles is goed, zelfs ladingen sjouwen."
Meneer Wu zegt dat er steeds minder werk is, terwijl het aantal dagloners juist toeneemt. "Het enige positieve is dat de politie ons niet langer lastigvalt. Kijk, officieel is het werken als dagloner illegaal. Haast dagelijks zag je hier agenten. Ze arresteerden al wie ze te pakken kregen en voerden die mensen dan af naar tijdelijke detentiecentra die door de provinciale overheden werden gerund. Je werd er steevast afgerost en vervolgens naar je dorp gedeporteerd, waar je familie ook nog een boete moest betalen. Ik weet waarover ik het heb, ik heb het zelf meegemaakt".
"Hoe het komt, weet ik niet, maar onderhand beseffen onze leiders dat we geen criminelen zijn en louter geld willen verdienen voor onze families thuis. In de voorbije jaren waren we zo in staat om het schoolgeld voor het hoger secundair onderwijs te betalen. Van een universitaire opleiding voor onze kinderen durven we nu niet meer te dromen. Zoveel geld, dat krijgen we in deze tijd nooit bijeen". Een jongere man knikt. "Weet u wat het ergste is? Zo lang van je gezin gescheiden moeten leven. Ik zie mijn zoon en dochtertje maar één, hooguit twee keer per jaar. Je kunt je niet voorstellen hoe dat voelt."
Meneer Zhen heeft acht jaar in het zuiden gewerkt en runt sinds 2003 een minihandeltje in sigaretten en alcohol. Hij schudt het hoofd als ik hem naar de crisis vraag. "Mijn omzet is met meer dan de helft gedaald. Niemand koopt nog dure sigaretten of drank, terwijl dat de artikelen zijn waarmee ik het meeste winst maakte. Ik weet het, de hele economie lijdt eronder. Vorige week nog zeiden ze in het tv-journaal dat meer dan de helft van de kamers in de vijfsterrenhotels in de stad leegstonden en dat hun winst in de eerste twee kwartalen 40 procent lager lag dan vorig jaar. Maar de gevolgen voor ons, rurale migranten, zijn veel erger. Het hele platteland leeft van wat wij in de steden verdienen en naar huis terugsturen." Uit onderzoek blijkt dat de 130 miljoen rurale migranten in China zorgen voor meer dan 40 procent van het bnp van het platteland. Haalden China's 700 miljoen boeren midden jaren tachtig nog 66 procent van hun inkomen uit de landbouw, twintig jaar later was dat nog maar 42 procent. En als het aantal armen in China de voorbije decennia sterk is gedaald, is dat volgens onderzoekers vooral door het geld dat de rurale migranten naar huis stuurden. "De migranten hebben een erg belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van ons land. Nu zij de zwaarst getroffen zijn, moeten we maatregelen treffen", zei Liu Shouying, vicedirecteur van de Chinese Stichting voor Ontwikkelingsonderzoek in de China Daily.
In februari beloofde Peking extra sociale voorzieningen voor het platteland en onderzoekers als de Singaporese professor Zhao Litao schreven dat de terugkeer van de ontslagen rurale migranten naar hun geboortedorp een kans zou zijn om het platteland te ontwikkelen. Die mensen, zo redeneerde hij, komen met enig kapitaal terug en deden in de steden kennis en vaardigheden op die in de rurale gebieden voor diversifiëring van de economie kunnen zorgen.
De rurale migranten met wie we praten, moeten lachen om die gedachte. "Kapitaal? Die man weet niet waarover hij het heeft. Geen van ons verdient meer dan 200 euro per maand, trek daar al je kosten af, bekijk hoeveel je nodig hebt voor de ziektes van de ene en het onderwijs voor de andere, hoeveel houd je over? En hulp van de lokale overheid bij het lanceren van initiatieven? Dat lees je in de kranten, maar geloof ons, daar houdt die zich niet mee bezig. Wij boeren kunnen alleen op onszelf rekenen, zo is het altijd geweest."
|
