Dans votre journal du 7.01 Monsieur W. Burgeon (PS), ancien président du Parlement Wallon, plaide pour un "rattachement" de la Wallonie à la France.Malheureusement, l'auteur ne dit pas dans quelle période la Wallonie a été attachée à la France. Bien sur, les Pays-Bas Méridionaux ont été envahi etattaché à la France durant une courte période (1795-1815). Mais la Wallonie comme Etat à part entière, c.a.d. sans le Nord de la Belgique, n'a jamaisfait partie de la France. Depuis le Moyen Age les provinces dites wallonnes faisaient partie du Saint Empire Germanique et, plus tard, de l'Empire des Bourguignons, des Habsbourgeois etc. Le Brabant et la province actuelle d'Anvers y étaient aussi incorporés. La Principauté de Liège - les provincesde Liège et du Limbourg - a resté indépendante, dans une libre association avec l'Empire Germanique, jusqu'à la révolution française. La seule partiede la Belgique qui a historiquement appartenu à la France est ... la Flandre historique, c.a.d. la Flandre Occidentale est la Flandre Orientale. Il est donctout à fait incorrect de parler d'un "rattachement" ou d'une "réunion" de la Wallonie à la France. Comment va-t-on réunir une entité qui est une néocréation(le nom Wallonie date de 1886) à un Etat dont elle n'a jamais fait partie?
En plus, la culture des provinces romanes de notre pays n'est pas "française", comme le prétend l'auteur. Les Belges vivent déjà depuis le 15ième siècle dans un seul espace politique, économique et culturel. L'auteur défend, à juste titre, les grands ensembles étatiques. Mais il n'a pas compris que l'Union Européenne, une entité supranationale qui ressemble de plus en plus à un Etat, a justement été fondée pour contrecarrer l'impérialisme allemand et français! Finalement il est bien risible de parler d'une entrée dans la "modernité" une fois que la France aurait annexé la Wallonie. Les soi-disantarguments qui plaideraient pour cette annexion sont liés tous à la langue. Cet argument était utilisé autrefois par l'Allemagne des années 30 et 40pour justifier l'incorporation dans le Reich du Sudetenland, de l'Autriche, de la Belgique Germanophone et des parties de la Pologne. Et dire queMonsieur Burgeon se qualifie comme socialiste.
De verschillen in tewerkstelling tussen het Vlaams, Waals en Brussels Gewest hebben, zo schrijft Isabel Albers in De Standaard van 11 januari ("Op het einde draait alles om centen"), moeten leiden tot een andere aanpak. Immers: "een griepje en een chronische longontsteking behandel je niet op dezelfde manier", zo vervolgt de Wetstraatredactrice. Dit lijkt me een demagogische redenering, en wel om volgende redenen.
Allereerst bestaan er niet alleen verschillen tussen de gewesten, maar ook binnen de gewesten. Moet de werkloosheid in Antwerpen dan op dezelfde manier aangepakt worden dan in Limburg? Hetzelfde geldt voor, pakweg, Waals-Brabant en het armere Henegouwen. Ten tweede zijn er altijd al economische verschillen geweest tussen Noord- en Zuid-België. Nochtans heeft dit ons land niet weerhouden om zich tot één van de meest welvarende ter wereld te ontwikkelen. Honderd jaar geleden waren de verschillen tussen het meer agrarische Noorden en tussen het meer geïndustrialiseerde Zuiden trouwens nog véél groter en toch was België, na het VK en Duitsland, proportioneel de sterkste industriële natie ter wereld. Ten derde is het niet zo dat in federale staten het tewerkstellingsbeleid gesplitst moet worden. Niemand zal loochenen dat er tussen West- en Oost-Duitsland minstens even grote verschillen bestaan in werkgelegenheid. Toch is er maar één federaal beleid. Moet het hier dan gesplitst worden, louter om het feit dat er een taalgrens door ons land snijdt? Kunnen sectoriële en provinciale decentralisatie geen uitweg bieden? Tenslotte is het volkomen onduidelijk waarom (grote) verschillen een scheidingsgrond zouden moeten inhouden. Verschillen nopen net tot meer harmonisering. Dit is trouwens ook een basisprincipe van de EU.
Volgens G. Rachman (« De
toekomst is aan de kleine landen », De Tijd, 21.12.2007) is secessie
binnen de Europese Unie niet zo erg. Integendeel, zo stelt de auteur,
kleine landen zoals Kosovo of morgen misschien Vlaanderen, Wallonië
en Schotland zijn de modellen van de toekomst. "Homogene",
kleine landen zijn volgens hem concurrentiëler, veiliger en welvarender.
De voordelen van groot te zijn het bezitten van veiligheid en voorspoed
zijn in de moderne wereld, zo stelt Rachman althans, niet meer belangrijk.
Sta ons toe te twijfelen aan deze uitgangspunten.
Het kan natuurlijk zijn
dat bepaalde kleine landen welvarend of veilig zijn. Maar dit impliceert
nog niet dat er een causale band bestaat tussen de twee. Zijn Cyprus,
Albanië, Tsjetsjenië, Armenië, Macedonië, Lesotho, Kirgizistan,
Somalië of Laos dan zulke prettige plaatsen om te leven? Nochtans gaat
het steeds om landen waar minder dan 10 miljoen inwoners zijn een
criterium dat de auteur belangrijk toeschijnt om welvaart te meten.
Het is tevens onwaar
dat grotere staten niet meer veiligheid bieden. De Europese Unie is
net opgericht om een nieuw en bloedig conflict te voorkomen. In dat
opzicht is het vreemd dat de auteur zelfs stelt dat het als klein land
niet nodig is om lid te zijn van een internationale militaire organisatie.
Zwitserland en Ierland zijn dat ook niet, en die lopen volgens hem geen
gevaar op een invasie. Welnu, deze twee landen zijn nooit door een invasie
bedreigd geweest. Dat ligt niet aan het feit dat ze klein zijn in de
huidige wereld, maar heeft alles te maken met geografische factoren.
Ierland kon zo buiten de twee Wereldoorlogen blijven. Zwitserland, omringd
door bergketens, heeft sedert de Napoleontische tijd geen enkele inval
meer meegemaakt. Het klopt tevens niet dat grote landen vandaag minder
expansionistisch zouden zijn omdat het binnenvallen van kleine landen
zoals de auteur zegt "tegenwoordig flink pijn kan doen", daarbij
verwijzend naar de invasies van Afghanistan en Irak. Wat Afghanistan
betreft, volstaat het te stellen dat het Britse wereldrijk in de 19de
eeuw dit landje niet wist te veroveren. Kleine landen die een gunstige
geografie hebben voor guerilla-oorlogvoering, zoals Viëtnam of Afghanistan
ten tijde van de Sovjet-invasie, waren altijd al moeilijk te veroveren.
Het klopt overigens gewoonweg niet dat grote staten vandaag minder expansionistisch
worden. Wie dat niet gelooft, verwijzen we naar het beleid van de VSA
sedert de val van de Berlijnse Muur of het Rusland van Poetin.
Welvaart kan enkel maar
gegarandeerd worden door schaalvergroting, niet door schaalverkleining.
Het is de taak van bijvoorbeeld de E.U. om daarvoor te zorgen. Als bedrijven
en multinationals over landsgrenzen heen fusioneren, moet de democratie
zich net aanpassen aan deze dimensies. Het oprichten van nieuwe, kleine
soevereine staten staat haaks op deze beweging. Net om concurrentieel
te blijven met landen als China, India of de VSA breidt de Europese
Unie uit. Het valt ten zeerste te betwijfelen of een Europese "Unie"
van een tweehondertal onafhankelijke regiostaten beter opgewassen zal
zijn tegen de immense Chinese markt. Ze zal eerder economisch en politiek
een appendix worden van het grote Aziatische vasteland wat ze geografisch
trouwens ook is paradoxaal genoeg om een reden die de auteur zélf
aanhaalt. Volgens hem halen grote Aziatische landen hun welvaart niet
uit hun binnenlandse, maar wel uit de buitenlandse markt. Loont het
voor Aziaten of Amerikanen dan niet de moeite om tientallen kleine micro-economieën
tegen elkaar uit te spelen in plaats van op te tornen tegen een politiek
en economisch eengemaakt Europa? Maar er zijn nog redenen om de schaal
van de democratische besluitvorming, ergo van de staatkundige gehelen,
te vergroten. Zo spelen alle echte problemen van de huidige wereld zich
op globale schaal af. Denken we in dat opzicht maar aan de verwoestijning,
de opwarming van de aarde, de schaarste van bepaalde goederen zoals
drinkbaar water, het globale terrorisme, de proliferatie van nucleaire
wapens enz. Al deze problemen overstijgen niet alleen de huidige landsgrenzen,
maar zelfs de Europese ruimte. In dat opzicht is het streven naar nieuwe
soevereine staten zelfs volledig anachronistisch, ja, zelfs absurd.
Kleine landen neigen
naar meer homogeniteit, schrijft de auteur. Is dat wel zo? Is het viertalige
Zwitserland homogener dan het officieel eentalige China? Zwitserland
is bovendien nog groter dan België. Alles is dus erg relatief. Is
homogeniteit wat men daar ook onder moge verstaan bovendien
wel wenselijk? Zoja, waarom dan de Europese eenmaking of de stichting
van het nieuwe, multiculturele en meertalige Zuid-Afrika? Is het niet
interessanter om vele culturen en visies binnen één staatkundige koepel
te verenigen? Overigens zijn kleine en homogene landen als concept zelfs
niet haalbaar. In de Europese Unie zijn er maar twee eentalige staten:
Ijsland en Portugal. Alle staten zijn multireligieus. Ook al zouden
al die landen op taalbasis desintegreren, dan nog zouden de zogezegde
"etnische problemen" blijven bestaan. In ex-Joegoslavië reproduceert
het Joegoslavisch "probleem" zich nu in elke oude deelrepubliek.
Elk Europees land heeft autochtone en allochtone (vaak islamitische)
minderheden. Nederland heeft de Friezen en Limburgers, Spanje heeft
Basken en Catalanen, Bosnië zit met een lappendeken van religies. Een
onafhankelijk Vlaanderen zou overigens nog méér rechten aan Franstalige
inwoners moeten toekennen door een verplichte ratificatie van het
zgn. Minderhedenverdrag dan vandaag, hoe paradoxaal dat ook moge
klinken.
Kleine landen zijn,
zo heet het voorts, makkelijker om te besturen. Dit is wellicht waar.
Maar dictaturen zijn zelfs nog makkelijker om te besturen en toch is
deze staatsvorm de slechtst denkbare. Bovendien biedt kleinschaligheid
zelfs geen garantie voor goed bestuur. Deze stelling is overvloedig
bewezen door de conflicten in Noord-Ierland, Bosnië en Israël.
Rachman verwijst tenslotte
naar onafhankelijkheidsstreven als een fantastische marketingtruc. Toerisme
en welvaart zou ons te beurt vallen. Alsof een eengebleven Tsjechoslovakije
ook maar één toerist minder zou gehad hebben. Niemand, vervolgt de
auteur, bekommerde zich om de Baltische staten, maar nu ze onafhankelijk
zijn, genieten ze van een identiteit, een imago en buitenlandse investeringen.
Welk imago heeft Letland eigenlijk? Weet de auteur dat in die "homogene"
staat maar 59% Letten leven? De rest van de bevolking bestaat uit minderheden,
zoals (Wit)Russen, Polen of Oekraïners. De toegenomen investeringen
in de Baltische staten, hebben overigens niets te maken met hun onafhankelijkheid
en nieuw verworven kleinschaligheid, maar alles met de implosie van
het communisme. Dat een open markt van honderden miljoenen meer investeringen
aantrekt, toont het Chinese "markt-socialisme" aan. Overigens
waren de Baltische landen onafhankelijk en zijn ze in 1940 door de USSR
gewoonweg geanexeerd. Dat ze nu hun identiteit in zekere zin herbeleven,
komt omdat de oude bezetter weg is. Het herenigde Berlijn trekt overigens
oneindig meer toeristen dan het oude West-Berlijn, laat staan Oost-Berlijn.
Was de eenmaking van Duitsland dan een slechte zaak?
Tot slot nog dit. We
léven nota bene in een klein land, derhalve zou het voor taalnationalisten
onzinnig moeten zijn om zich op dit soort schrijfsels te beroepen teneinde
hun ouderwetse ideologie toch nog op de één of andere manier te kunnen
slijten. België is voor de taalnationalisten waarschijnlijk te groot...
Waarom ze hun eigen theorie niet doortrekken en ervoor ijveren om de
Belgische gewesten en gemeenschappen op te splitsen in nog kleinere
entiteiten zoals provincies, arrondissementen, of desnoods graafschappen
en vorstendommen nu we ons toch in de romantiek van 1302 bevinden
is eerder onduidelijk. De stadstaat Antwerpen, het Monaco van het
noorden? Als de nationalisten logisch waren, zouden ze die idee zeer
genegen moeten zijn...
Avec consternation j'ai pris acte des propos de Monsieur Moureaux. Ce dernier prône le confédéralisme comme une alternative viable au séparatisme. Notons que monsieur Moureaux est non seulement une figure importante dans le Parti Socialiste, mais qu'il est aussi Ministre d'Etat et qu'il figure, en cette capacité, dans le Conseil de la Couronne. Ce n'est donc pas n'importe qui, qui dit n'importe quoi. Ceci étant dit, il convient de rappeler que le confédéralisme sans un séparatisme préalable est d'un point de vue juridique une situation impossible. Il faut donc d'abord que soit les communautés, soit les régions belges deviennent indépendantes. Car une confédération est une association libre d'Etats souverains qui décident ce qu'ils veulent encore faire ensemble. Le confédéralisme s'inscrit donc dans la logique post-séparatiste. D'abord on scinde le pays et, après on signe une feuille de papier qui ne vaut l'encre sur laquelle elle est écrite. Car ce contrat peut être déchirée d'une façon unilatérale à chaque instant. Il suffit qu'un Etat confédéré veut rompre tous les liens. Monsieur Moureaux veut donc commencer sa soi-disante lutte anti-sécessionniste par scinder le Royaume. Qu'est-il devenu de la doctrine socialiste qui dit qu'il faut « unir les travailleurs » ?
Cependant le séparatisme (et donc le confédéralisme) n'est que le souhait d'une infime minorité des Belges, selon une enquête menée par ce journal et De Standaard. Malheureusement la grande majorité, tant au Nord qu'au Sud n'est pas écoutée. Sur les ondes de la RTBF le même Monsieur Moureaux déclarait, il y a quelques semaines, de ne pas être en faveur d'un référendum sur le futur de l'Etat. Sans doute, cette option serait au détriment des régionalistes et des nationalistes linguistiques, raison pour laquelle elle est rejetée. A en réfléchir quand on discutera l'avenir du pays comme d'habitude derrière les coulisses. On entend beaucoup sur le "déplorable" fossé entre les Belges et leurs politiques. Mais heureusement le fossé entre le citoyen et (la plupart) de nos représentants est grande. Car la volonté citoyenne n'est non seulement pas reflétée par ceux qui devraient nous représenter. Pire: On se moque de nous.
Het Belgische politieke debat wordt verziekt door een aantal bijzonder hardnekkige mythes en clichés. Vaak wordt de mythe of een begrip (het politiek huwelijk, de meerwaarde, de kennis van een andere bevolkingsgroep) echter een pseudo-waarheid wanneer ze maar vaak genoeg herhaald wordt door politici en pers. Nochtans heeft elk gezond debat nood aan welomlijnde definities, aan een kader waarbinnen het democratische gesprek plaats kan vinden. Met een democratisch gesprek probeer ik het onderscheid te maken tussen een debat dat in een Parlement plaatsvindt enerzijds en de diplomatieke besluitvorming tussen staten en deelstaten (zonder normenhiërarchie) anderzijds. Het eerste resulteert in (geamendeerde) wetten en gaat uit van een orgaan (de regering) dat ten val kan worden gebracht. In het tweede geval gaat het om overlegcomités (niet-sanctioneerbaar) die samenwerkingsakkoorden (niet-amendeerbaar) afsluiten. Deze bijdrage is een bescheiden poging om wat orde op zaken te stellen in het bijzonder slordige denken dat taalnationalisten ons voorschotelen.
Over het begrip meerwaarde
Men hoort vaak zeggen dat België geen meerwaarde biedt aan Vlaanderen. Hoe men meerwaarde definieert, vertelt men er bewust niet bij. Er is dan ook geen exacte definitie mogelijk van meerwaarde, tenminste niet in de politieke zin van het woord. Wanneer taalnationalisten het begrip meerwaarde hanteren lijken ze hoogstens te suggereren dat een entiteit maar nuttig is wanneer een andere entiteit iets opbrengt voor eerstgenoemde. Maar net omdat de precieze definitie van meerwaarde ontbreekt wordt het een containerbegrip. Wat verwacht men dat een staat opbrengt aan een regio? Geld, macht, aanzien, culturele rijkdom, grootsheid? Men zou toch kunnen verwachten dat mensen die voortdurend de mond vol hebben van de meerwaarde van België (die in hun ogen ontbreekt) deze parameters opsommen en erbij vertellen hoe ze die precies berekenen.
De discussie wordt echter op een gevaarlijk punt gebracht wanneer degene die zich verzet tegen de nationalistische redenering probeert aan te tonen dat België wel een meerwaarde heeft. Hij zal dan willen aantonen dat België weldegelijk een meerwaarde inhoudt voor Vlaanderen. Er kan in dat opzicht verwezen worden naar het minimaliseren van de geldstroom tussen het noorden en het zuiden, naar de Belgische instellingen, naar de ondeelbare Belgische economie ... Maar wat als de geldstroom nu toch groot is, wat als de Belgische instellingen niet performant zijn, wat als voor bedrijven een grens meer of minder niet uitmaakt? Mag men dan besluiten dat België geen meerwaarde inhoudt voor Vlaanderen? Hier heeft degene die zich wil verzetten tegen het nationalistische gedachtegoed de cruciale fout gemaakt zich op dezelfde golflengte te zetten dan zijn tegenstrever. Beter ware het hem te vragen wat hij nu precies bedoelt met die meerwaarde. Al gauw zou dan blijken dat het een niet definieerbaar begrip is, dat zich buiten de sfeer van het logische begeeft. Staten bestaan immers niet omdat ze aan regios een meerwaarde bieden, maar wel omdat de burgers willen dat ze op een goede, ethische en deugdelijke wijze willen bestuurd worden[1]. Als het omgekeerde waar zou zijn, d.i. als staten of supranationale verbanden zouden bestaan omdat ze aan de deelgebieden een meerwaarde bieden, dan moeten dringend nieuwe vragen gesteld worden. Interessante vragen zouden dan kunnen zijn welke meerwaarde het Vlaams Gewest biedt aan de provincie Antwerpen of welke meerwaarde armere Europese lidstaten bieden aan de rijkere.
Natuurlijk schuilt er in het schermen met vage begrippen als meerwaarde ook een soort van revanchistisch gevoelen. Vooral langs Vlaams-nationalistische kant wordt de idee van een Belgische staat nog steeds ongenuanceerd geïdentificeerd met een eentalig, francofoon Belgique à papa. Zulke geluiden hoorde men n.a.v. de Mars voor de Eenheid van België (d.d. 18 nov.) van verschillende krantenredacteurs[2]. Wat bedoelt men met "Belgique à papa"? Heeft men het over een eentalig Franse staat of een staat waar elke Franstalige Belg overal in het Frans terecht kan? Zoja, dan verwijst men naar de situatie zoals die in de 19de eeuw op vele niveaus (zoals in het onderwijs of het leger) lange tijd bestond. Allicht zijn er sommige Franstalige extremisten die graag zo'n situatie opnieuw zouden willen. Maar zij vormen een kleine minderheid en zijn in werkelijkheid niet aan België, maar wel aan "de francofonie" gehecht. Maar men kan het begrip "Belgique à papa" ook breder interpreteren. In dat geval gaat het om het streven naar een cultuurhomogene staat. Vraag is dan of we vandaag niet in twee "Belgique à papa's" Vlaanderen en Wallonië leven.
Nationalisten in beide entiteiten wensen "eigen" wetten, regeringen, parlementen, ziekenfondsen, sportbonden enz. Het gaat niet om beter of ethischer bestuur, enkel om de eigenheid ervan. Dit is niet toekomstgericht, in een eenwordend Europa en in een tijdperk van globalisering. Binnen de Europese Unie worden 23 talen erkend. Het willen oprichten van meertalige organisaties en media binnen België kadert volledig in de Europese gedachte. Dat economische harmonie en solidariteit geldt voor alle staten, ook voor meertalige, maakt niet alleen deel uit van het Verdrag van Rome dat de EEG oprichtte, maar werd in de maand oktober 2007 voor wat België betreft ook nog eens bevestigd door Barroso, voorzitter van de Europese Commissie[3]. Het streven naar eenheid in verscheidenheid in het kader van een verenigd België in een verenigde Benelux binnen een eengemaakt meertalig Europa is allerminst reactionair maar net zéér toekomstgericht. Het is ook diametraal tegengesteld aan de opvattingen die onze huidige generatie politici heeft over de toekomst van ons land. Zij leven in het "Flandre à papa" en het "Wallonie à papa". Daarom ontbreekt het hen aan elke zweem van staatsmanschap.
Waarom wordt niet over troeven gesproken? Een goed werkend België is een troef voor zijn inwoners. Het lijkt er de nationalistische krachten echter niet om te doen om België beter te laten werken, maar wel om door steeds meer splitsingen de al zo complexe staatsstructuur nog ingewikkelder, duurder en onwerkbaarder te maken. Achteraf zal men dan zeggen België werkt niet, terwijl men eigenlijk bedoelt dat de door henzelf geschapen instellingen niet werken. De vraag is maar of men met of men met dit kortzichtige Vlaams- en francofoon nationalisme dat zich beperkt tot het verschaffen van voorrechten aan mensen die het geluk hebben eenzelfde moedertaal te spreken iets toekomstgericht kan bereiken. Deze ideologieën hebben ondertussen al zoveel schade aangericht dat ze niet alleen België onwerkbaar maken hetgeen hun bedoeling is maar ook de Benelux ten dienste willen stellen van de Belgische deelstaten. Waar de samenbundeling van krachten tussen België, Nederland en Luxemburg een enorme troef zouden kunnen zijn op Europees gebied wordt precies het tegengestelde actief nagestreefd. Een Benelux-Unie van soevereine taalregios. Hoe deze twee oogmerken verzoend moeten worden, is niet duidelijk. Toekomstgericht denken betekent dat men mentaal in staat moet zijn enerzijds de kortzichtige en vaak louter economische-gerichte theoriëen van meerwaarden moet verlaten en de deur moet openen naar de troeven van een veeltalige staat.Een staat die, in de schoot van een federalistische Benelux, ontdaan moet worden van het retrograde Wallonie à papa, Flandre à papa, van separatisme en van francofoon imperialisme. Wellicht is het opgeven van dit duaal denkkader een denkoefening die de meeste politici in dit land al niet meer willen of kunnen maken.
Onbekenden in een contractuele staat
We kennen elkaar niet meer. Deze bewering stoelt op het foutieve uitgangspunt dat België een soort contract is tussen Vlamingen en Walen. Deze zouden elkaar gedurende een bepaalde periode gekend hebben, maar nu niet meer en daarom moeten we het land maar splitsen. Het meest problematische van deze bewering ligt hem in de betekenis van het begrip kennen. Wanneer kenden Vlamingen en Walen elkaar? Wat bedoelt men met kennen? Hoeveel mensen kent iemand in zijn stad, in zijn provincie, arrondissement, streek, land? Hoeveel West-Vlamingen kent een Oost-Vlaming? De kennis van een persoon nodig is niet nodig om met die persoon een samenleving te vormen. Wat wél belangrijk is, is dat elke burger dezelfde wetten naleeft. Dat iedereen iedereen kent is volstrekt utopisch. Dat moedertaal een betere kennis of een beter begrip van de andere inhoudt is hoogst betwistbaar. Als personen dezelfde taal kennen, betekent dit nog niet dat ze inhoudelijk dezelfde argumenten gebruiken. Wederom zitten we met een uiterst vage en suggestieve begripsomschrijving waarmee men alle kanten uit kan. Belangrijker is dat diegene die deze bewering uit een bepaald doel heeft. Hij of zij wil een bepaald beeld scheppen van een homogene samenleving waarin het bestaan van een Vlaamse of Waalse volksaard (gereduceerd tot een taalverschil). tot een soort rimpelloze maatschappij zouden leiden. En waar komt die mentaliteit beter tot zijn recht dan in de soevereine natiestaat? Of, in een moderner jasje: Meer Vlaanderen (Wallonië) leidt tot een beter bestuur.
Het loont overigens ook de moeite om in te gaan op dat zogenaamde contract. België afschilderen als een huwelijk tussen Vlamingen en Walen, een huwelijk dat nu spaakt loopt, klinkt erg modieus. Helaas doen zij die zulke beweringen uiten niet de minste moeite om onze nationale geschiedenis uit te pluizen. Indien ze hiervoor eens de moeite namen, dan zouden ze ontdekken dat de taalgrens in méér dan 1000 jaar geen politieke grens geweest is. Historisch gezien hebben Luik en Henegouwen, of Vlaanderen en Brabant weinig met elkaar te maken. Tot de 15de eeuw voerden vorstendommen zelfs oorlogen met elkaar uit. Toen de Bourgondiërs en later de Habsburgers in de periode 1430-1549 de Nederlanden tot een bondsstaat verenigden (Limburg en Luik daargelaten) speelde taal geen enkele rol. Vlaanderen en Wallonië zijn niet alleen neocreaties van België en niet vice-versa , sterker nog de term België zelf verwijst naar veel meer dan zijn huidig grondgebied. Ook na de scheiding in de Nederlanden (definitief in 1648 (op de hereniging van 1815-1830 na) werd de term Belgium, Belgica enz. in Zuid én Noord gebruikt, teneinde te wijzen op het collectief verleden. Zo sprak men nog ten tijde van de Oostenrijkse Nederlanden over Belgica Regium (Zuid-Nederland) versus Belgica foederatum (Noord-Nederland). Omdat men van het Franse Pays-Bas moeilijker in een adjectief kon maken, sprak men van Belgiques en in het Nederlands van Nederlandsch en soms ook van Belgisch. Een mooi voorbeeld hiervan is de term Etats Belgiques Unis/Verenigde Nederlanse Staten ten tijde van de Brabantse Revolutie (1789). Door de invloed van de Franse taal in het Zuiden heeft dit adjectief zich gesubstantiveerd, waardoor de naam België ontstond.
Verschillen: een scheidingsgrond?
Een zeer vaak gehoord dogma is: we verschillen te veel. Wie echter aandachtig de formulering herleest stuit op drie fundamentele bedenkingen. Ten eerste: wat bedoelt men met Vlaanderen en Wallonië? Spreekt men over de Gemeenschappen of over de Gewesten? Als men het heeft over de Gemeenschappen, wat dan met het Brussels Gewest waar beide Gemeenschappen elkaar overlappen? Gaat men dit ook splitsen? En quid met de Duitstalige Gemeenschap? Als het anderzijds gaat over de Gewesten, waarom spreekt men dan niet over het Brussels Gewest? Het antwoord lijkt duidelijk: als uitgangspunt een binaire en dus nationalistische visie van wat België is, vooropstellen. Alsof de realiteit tot zon banaal simplisme gereduceerd kan worden. Ten tweede: Spreekt men over de politici of over de bevolking? Indien men het over politici heeft, kan men zich afvragen wat het probleem is met meningsverschillen tussen Frans- en Nederlandstaligen. Meningsverschillen bestaan tussen alle partijen. Overigens zijn er ook verschillen tussen allochtonen en autochtonen, mannen en vrouwen, ouderen en jongeren, Limburg en de Westhoek enz. Ten derde: Is het niet zo dat een maatschappij die zichzelf democratisch noemt poogt om te gaan met verschillen door middel van dialoog, ook op politiek vlak? Sinds wanneer houden verschillen ook grote een scheidingsgrond in? Het is net omdàt er verschillen bestaan, op economisch vlak bijvoorbeeld, dat men méér interpersonele én structurele solidariteit moet nastreven (dat laatste is in ons a-federaal kader nauwelijks mogelijk). Door het voortdurend dramatiseren van steeds weer dezelfde verschillen toont het nationalisme zich als een onverdraagzame ideologie. Met de Walen of Vlamingen moet immers niet gedialogeerd worden, de anderen moeten niet overtuigd worden. Het gaat erom eigen instellingen en macht te verwerven, zich af te scheuren van of territorium te verwerven op de tegenstander. Niet de argumenten van de Walen (of Vlamingen) worden bestreden, wel de personen zelf.
Nationalistische politici zullen zich niet alleen vergenoegen om verschillen vast te stellen, ze zullen er steeds blijven bijzoeken en desnoods zelf uitvinden. Je kan het zo gek niet bedenken of het gebeurt in ons land. Wanneer we naar het weerbericht kijken spreekt men over Vlaanderen en de Ardennen. Lokale zaken worden geregionaliseerd (de Antwerpse haven wordt een Vlaamse haven) en nationale zaken worden ook door het taalkundig raamwerk getrokken (de Belgische werkloosheid wordt Vlaamse, Waalse en Brusselse werkloosheid). Deze mentale dualisering waaraan elke inwoner van dit land bijna dagelijks onderhevig is, moet niet onderschat worden. Voor taalregionalisten is het immers belangrijk om voor hun polariserend vertoog makkelijk te kunnen teruggrijpen naar een gebanaliseerd referentiekader.
Niet te klein, maar wel kleingeestig?
Nationalisten zeggen vaak dat Vlaanderen niet te klein is om een lidstaat te zijn van de EU. Hieruit volgt dan weer volgende redenering: Waarom zouden Vlamingen niet kunnen wat Slovenen, Tsjechen, Slovaken, Letten, Denen ... wel kunnen? Hier verwart men, bewust, een mogelijkheidsvoorwaarde met een argument. Natuurlijk is Vlaanderen niet te klein (=een mogelijkheidsvoorwaarde) om onafhankelijk te zijn. Limburg ook niet. Maar België is ook niet te klein om een staat te zijn, evenmin als de Benelux te klein is om een motor te zijn van de Europese Unie. Het is daarentegen volkomen onduidelijk waarom kleinschaligheid een reden zou moeten zijn tot onafhankelijkheid. Met de glimlach zou men kunnen stellen dat voor separatisten België, een land van een zakdoek groot, met zijn 10 miljoen inwoners, wellicht een mastodont is. Als kleinschaligheid zou leiden tot een beter bestuur kan men zich trouwens terecht afvragen waarom secessie dan moet verleend worden aan ineengeknutselde taalregios en niet gericht is op provincies, arrondissementen en en steden. Die zijn nog kleiner.
Het antwoord van sommige Franstalige politici die zich dan als goede Belgen voorstellen is minstens even erg dan het nationalisme waarmee zij worden geconfronteerd. Het francofone front Wallonië-Brussel, een soort zielige versie van België waarin Franstalige landgenoten geacht worden zich te laven aan de bron van de Franse beschaving is werkelijk een ultiem zwaktebod. Wie imperialisme zoals de inlijving van Vlaamse gemeenten bij een vergroot Franstalig Brussel/Wallonië als antwoord biedt op nationalisme getuigt van een kleingeestigheid die zijn weerga niet kent. Hoe kan men voorhouden dat men én het goed voorheeft met alle Belgen en tegelijk de prioriteit hebben om de Franstalige belangen (wat die ook moge zijn) te verdedigen? Die stellingen zijn al even irrationeel als het spreken over een Belgische confederatie die dan een waarachtig federalisme zou verfijnen. Dit Vlaams- en francofoon-nationalisme wordt door buitenlandse journalisten niet begrepen. Dat is normaal want zij zijn niet in staat om zich in deze tijd noch te kunnen verplaatsen in een laat 18de eeuws romantisme dat misschien een vermakelijk tijdverdrijf biedt voor zij die geacht worden ons te besturen, maar de gewone burger niets bijbrengt.
Confederalisme is een dubbel separatisme
Om mensen gerust te stellen zeggen politici weleens: wij zijn geen separatisten, maar confederalisten. Welbeschouwd steunt deze bewering op een dubbel bedrog.
Allereerst dient opgemerkt te worden dat het omvormen van België tot een confederatie slechts kan door een splitsing van het land in twee of meer delen. Deze onafhankelijke entiteiten gaan dan op basis van een contract (geen Grondwet: een confederatie is een statenbond maar geen staat) na wat ze nog samen willen doen. Dat contract is niet alleen uiterst vrijblijvend, maar ook ten allen tijde opzegbaar door elkeen van de participerende staten. Met andere woorden: confederalisme is een verder doorgedreven vorm van separatisme. Een confederale structuur situeert zich in een post-secessionistisch tijdvak.
Maar er is meer. Los van het feit dat deze confederale structuur er enkel maar komen kan door het opdoeken van een staat is de confederatie zelf steeds een overgangsfase. De confederatie kan evolueren naar een federatie (Zwitserland, VSA, Duitsland). Welnu, als onze confederalisten wérkelijk geen separatisten zijn die in fine twee volledig soevereine staten wensen (die niéts meer met elkaar te maken hebben) waarom pleiten ze dan niet meteen voor een sterke federatie? Waarom zon confederale wachtkamer? De reden dat ze ronduit kiezen voor confederalisme en federalisme ostentatief afwijzen, onthult meteen ook hun ware bedoelingen. Zij streven immers een statenbond na als een overgangsfase, waara alle banden tussen Vlaanderen en Wallonië moeiteloos en definitief doorbroken kunnen worden. Eerder gebeurde zoiets in rest-Joegoslavië, in het G.O.S. of in Oostenrijk-Hongarije. Jammer toch dat geen enkele journalist of opiniemaker eens peilt waar onze politici uiteindelijk met de staat naartoe wilen. Zou het antwoord op een doorgedreven vraagstelling misschien net iets te onthullend zijn?
[1]Volgens een zuiver economische benadering zou Zuid-Italië een minwaarde inhouden voor Noord-Italië, Wales voor Engeland en Oost-Duitsland voor West-Duitsland. Omdat de breuklijn daar niet samenvalt met een etnische lijn, pleit echter (vrijwel) niemand voor een afsplitsing van Noord-Italië (de Lega Nord is hier een uitzondering), Engeland of West-Duitsland.
[2]Onder andere Paul Geudens van de Gazet van Antwerpen.
[3]"Ik hoop sterk dat België en de drie regio's, Vlaanderen, Wallonië en Brussel, onderling hun niveau van solidariteit blijven behouden. Dat is van het allergrootste belang, ook voor Europa. Wij pleiten in de Europese Commissie voortdurend voor solidariteit in de Europese Unie. Het zou dus een contradictie zijn als we niet zouden pleiten voor solidariteit tussen Vlaanderen, Wallonië en Brussel op Belgisch niveau." (De Standaard, 5.10.07).
Voor de verkiezingen merkte eminent politoloog Kris Deschouwer in deze krant op: "Maar ondanks alle kritiek die je op het systeem kan hebben, werkt het Belgische federalisme redelijk goed. Dit land is veel stabieler dan het ooit geweest is" (DS 21.04.07)". Het zijn woorden die vandaag op zijn zachtst gezegd niet erg geloofwaardig meer klinken.
Het probleem is dat een dualistisch federalisme, het systeem dat we de facto in België vandaag kennen, eenvoudigweg niet kàn werken. Steeds weer worden immers twee antagonistische polen gecreëerd en versterkt die de hele staat onderhandelen of, beter gezegd, verder uitkleden. Eens men de deur heeft opengezet naar niet-taalgebonden splitsingen, d.i. vanaf 1980, kan alles gesplitst worden. Men kan binnen de "logica" van het taalfederalisme niet stellen dat het milieubeleid wél gesplitst mag worden, maar de sociale zekerheid niet.
In die zin is een partij als de N-VA geen aberratie binnen ons "federaal" bestel, maar wel de meest consequente uitloper ervan. Als men ervan uitgaat dat het criterium taal inderdaad de basis vormt om een staat op in te richten, kan men perfect stellen dat het meertalige België moet ophouden te bestaan. De vraag is echter waarom bevoegdheden die niets te maken hebben met taal zoals energie, de huurwetgeving of economie uitgerekend op taalbasis moeten gesplitst worden. Ongetwijfeld zijn er verschillen tussen taalgebieden, maar die bestaan ook tussen steden, arrondissementen en provincies. De EU bewijst dat verschillen geen reden tot scheiding, maar net tot intensieve én meertalige samenwerking vormen. Daarom ook zijn vele Europese waarnemers zo bezorgd over de taalnationalistische beweging die in ons land de Europese principes zonder schroom op de helling zet. Wordt het niet tijd om ons eindelijk te beraden over een niet-nationalistische visie op België waarin taalneutrale entiteiten, zoals de provincies, een voorname rol bekleden? Het zou de Europese en internationale geloofwaardigheid van België, die nu op het spel staat, zeker ten goede komen. Wellicht zal het ook het humeur van de Belgen, die nu al bijna 6 maanden deze deprimerende regeringsvorming moeten aanzien, opkrikken.
Het opiniestuk van Professor Vilrokx (DS 16.11) bewijst nog maar eens dat het in onze debatcultuur blijkbaar onnodig is om begrippen te definiëren. Zo kant de Professor zich enerzijds tegen nationalisme en separatisme, maar pleit hij anderzijds wel voor confederalisme. Nochtans is confederalisme een contractuele verbintenis tussen twee onafhankelijke staten. Men kan dus niet én tegen Vlaams (of Waals) separatisme zijn én voor confederalisme. Integendeel, de twee zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Voorts dient opgemerkt dat alle confederale constructies uit het verleden hetzij uiteenvielen (Joegoslavië, Oostenrijk-Hongarije), hetzij evolueerden naar sterke, centripetale federaties (Duitsland, VSA). Een statenbond is dus maar een fragiel overgangsstadium. Als de auteur werkelijk tegen separatisme is, waarom pleit hij dan niet voor een sterk federalisme? Elk confederalisme dat de geschiedenis heeft overleefd, mondde immers in deze staatsvorm uit.
Op de vraag waarom onze staat nu zo nodig moet hervormd worden, antwoorden politici steevast dat het tot een beter bestuur zal leiden. Nochtans geldt bij verdere bevoegdheidsoverdrachten naar de gewesten of gemeenschappen slechts dat het bestuur "eigen" zal zijn. Wat niet duidelijk is, is de vraag waarom meer "eigen" bevoegdheden een beter, socialer, ethischer, humaner of rationeler bestuur zou impliceren. Het federaliseringsproces dat nu al meer dan een kwarteeuw duurt heeft zeker niets van dit alles opgeleverd, integendeel. Menig burger begrijpt niets van ons institutioneel kluwen. Tot wat gebetonneerde tegenstellingen leiden, bewijzen onze politici nu al bijna een half jaar met verve. Waarom moet men alles zo ingewikkeld maken, terwijl voor zo'n klein landje één regering toch volstaat?
Tout ce qui est excessif est insignifiant wist Talleyrand in de 19de eeuw al. Ja, taalwetten zijn belangrijk en de overheid heeft de plicht mensen niet te discrimineren op basis van moedertaal. In bijlage een document van de Vl-Brabantse Gouverneur aangaande de niet benoeming van een burgemeester in de faciliteitengemeenten. (Klikken op afbeelding om te vergroten).
Kris Deschouwer en Philippe Van Parijs houden in De Standaard ("Volgende keer nog erger", DS 6.11.07) nogmaals een pleidooi voor een nationale kieskring. Volgens de professoren zou zo'n kieskring, voor 15 Kamerleden, ertoe aanzetten dat er méér rekening wordt gehouden door politici van de ene taalgroep met het andere landsdeel. Volgens mij maken ze een inschattingsfout. Immers, in een systeem waarin 9 Nederlandstalige Kamerleden en 6 Franstalige Kamerleden nationaal worden verkozen, bestaat er geen enkele reden waarom nationalistische politici een andere retoriek zouden hanteren. Het aantal nationale Kamerleden per taalgroep ligt toch al vast. Mensen als Leterme, Vanhecke, Moureaux of Maingain beschikken over voldoende stemmen in hun taalgroep om zelfs in een nationale kieskring verkozen te worden. Zij zullen dus geen iota veranderen aan hun onvriendelijkheden tegenover anderstaligen. Is een nationale kieskring daarom nutteloos? Integendeel. Enkel mag er geen enkele vorm van pariteit in bestaan, zodat het er echt op aankomt de meeste stemmen in héél België te behalen. Dit gezegd zijnde, is het utopisch om te denken dat het louter bestaan van een federale kiesomschrijving een "nationale dynamiek" op gang zal brengen. Daarvoor blijft het voorgeschoven aantal zetels te beperkt. Waar het op aankomt, is dat staatsmannen politieke verantwoordelijkheid opnemen om onze Belgische meertalige democratie te doen werken. Zonder politieke wil is elke hervorming tot falen gedoemd.
Depuis quelques mois, notre pays vit une des crises politiques les plus profondes depuis sa création (il y a 177 années déjà). Il est clair que plusieurs facteurs jouent un rôle important : la radicalisation des soi-disant « partis flamands », lextrémisme des petits partis nationalistes (FDF/N-VA), notre structure étatique polarisante qui incite à la formation de deux fronts antagonistes, les différences socio-économiques du Nord et du Sud de la Belgique bien exploitées par les nationalistes etc.
Pourtant un sondage des journaux Le Standaard/Le Soir (10/11.11.2007) révèle quen « Flandre » - quelle que soit la signification de ce terme 87% des gens ne souhaitent pas la fin du pays. Seulement un peu plus quun néerlandophone sur trois souhaite, toujours selon ce même sondage, que lEtat fédéral soit davantage détricoté. Face aux exigences nationalistes, aux querelles communautaires, aux propos pessimistes (« le pays ne marche plus »), voire fatalistes, racistes, incendiaires ou même apocalyptiques (« la fin de la Belgique est inévitable ») des médias, les Belges tiennent leur sang-froid admirable. Ils peuvent en être fiers, car lHistoire récente a sans doute prouvé jusquoù un nationalisme excitant et fascisant peut mener. Les ruines de lex-Yougoslavie, les bombes et massacres en Corse, en Espagne, en Chéchénie, en Irlande du Nord en sont les tristes témoins.
Hélas, le pacifisme belge nest pas sans prix. Les Belges se laissent terroriser, opprimer et ridiculiser par les politiciens du Nord et du Sud qui devraient les représenter. On peut se demander si le citoyen ordinaire comprend vraiment la portée dune « réforme de lEtat » ou le soi-disant problème de Bruxelles-Hal-Vilvorde. Probablement neuf sur dix nen savent pas grand-chose. Est-ce leur faute ? On est tenté de répondre négativement à cette question. Le fait que le Belge soit, en général, peu intéressé à la politique est un phénomène assez complexe qui mérite de létude.
Premièrement, il faut constater que les médias rendent chaque débat sérieux, c.-à.-d. portant sur le fond des choses, impossible. Il ny a que les (con)fédéralistes et séparatistes qui ont droit à la parole. Mais, si important que ce facteur puisse être, il nexplique pas tout. Dès le Moyen Age, la démocratie dans nos régions a évolué à partir des principautés et non comme en France, Angleterre ou (plus tard) aux Pays-Bas grâce à linteraction dun Souverain et dun Parlement. Dans dautres pays qui ont connu une pareille évolution - pensons aux riches villes autonomes médiévales de lItalie comme Florence -, cette tradition sest transformée à lheure actuelle en un certain souhait dautonomie (par exemple, la « Lega Nord » en Italie). En Belgique, le courant autonomiste ou séparatiste, au niveau de la population bien entendu, est marginal, en dépit de grandes campagnes anti-belges de certains partis politiques, surtout au Nord du pays, et lindoctrination nationaliste dune certaine presse qui a même réussi à régionaliser la météo. Toutefois, on peut voir dans ces nationalismes flamand et wallon le reflet dun « esprit de clocher ». « Petit pays, petit esprit », comme disent certains.
Quoi quil en soit, tant que la Belgique était gouvernée de façon responsable de 1830 jusquaux années 70 du 20ième siècle, le désintérêt des Belges par rapport à la politique importait peu. Ce nest quà partir du moment où une certaine nouvelle classe politique nationaliste, tant au Nord quau Sud de la frontière linguistique a commencé a fédéraliser (lire : détruire) le pays que la gestion du pays est devenue problématique et aujourdhui assez catastrophique. Les poignardeurs de la démocratie, soutenus par une extrême droite nationaliste qui a le vent en poupe depuis une vingtaine dannées partout en Europe dailleurs sont les responsables principaux de cette évolution néfaste. Une autre cause est le fédéralisme bipolaire avec une Flandre et une Wallonie artificielles que ces extrémistes ont pu installer, voire imposer, à laide dun grand nombre de politiciens opportunistes et/ou naïfs. Personne ne semble les arrêter car les médias ne voient pas les problèmes ou refusent de les voir, ce qui est évidemment gravissime. On a même limpression quà létranger on est plus inquiet sur lavenir de notre pays quici.
Y a-t-il, hormis les facteurs cités, encore des raisons pour expliquer cette passivité belge ? Est-ce que cest à cause du climat maussade qui ne rend pas évident les débats publics ? Le Belge, vit-il dans un pays trop petit pour afficher à haute voix son patriotisme et lamour de ses institutions et libertés ? Est-ce que cette méfiance de tout pouvoir central date de la période espagnole (16ième siècle) ?
Il est en tout cas clair que (au plus tard) depuis 1648, les territoires belges ont subi le joug de nombre de dictateurs, soit sous forme despotique, soit au nom des « vertus » républicaines. Les révolutionnaires français qui ont en vain essayé pendant leur occupation de la Belgique entre 1794 et 1814 de détruire chaque liberté acquise et qui ont même essayé déradiquer les langues régionales néerlandophones (contrairement à lEtat belge) portent sans doute une lourde responsabilité.
Ajoutons à tout ceci aussi linfluence importante de lEglise Catholique, jusquaux années 60 du 20ième siècle qui a renforcé lidée que le citoyen doit simplement subir son rôle sur terre et ne pas trop mettre en question lordre établi. Ceci nest quun constat en ne doit pas être interprété comme une critique à légard de lEglise qui avait, et qui a toujours dailleurs, ses mérites au sein de la société belge, européenne et mondiale. Ce ne sont certainement pas les idées chrétiennes dont lamour de son prochain qui devraient rendre la vie des Belges plus difficile. Peut-être que monsieur Leterme (un politicien soi-disant « chrétien ») a oublié ce passage crucial du Nouveau Testament?
On aimerait en tout cas bien voir un vrai débat sur lavenir de notre pays. Un débat où séparatistes, confédéralistes (il ny a pas vraiment de différence), fédéralistes et unitaristes sont représentés. Car ce nest pas parce que les Belges se désintéressent de la politique à cause de leur passé et mémoire collective quil faut les traiter comme des moutons dociles. Si les politiciens traditionnels ne le comprennent pas enfin, ils seront ostracisés en masse, y compris les partis francophones qui ont attisé les discussions communautaires depuis des décennies et qui défendent bec et ongle le fédéralisme bipolaire. Même le plus paisible citoyen ne restera pas éternellement passif face aux querelles politiques.
'Ondertussen in Wallonië'. Ik heb net gekeken naar Panorama. En ondertussen zit ik in Wallonië. Het is warempel een ontroerende combinatie: ik kijk naar een ijzersterke reportage van mijn Vlaamse collega's over onze franstalige landgenoten. Genietend van 'n paar snipperdagen in Malmédy, in een vakantiehuisje, vlakbij een lieflijke watermolen uit de 14de eeuw.
De riem moest dringend even worden afgelegd, na al die weken geraas over Vlamingen en franstaligen, en nog zoveel weken te gaan. En benijd u me niet te veel. Die riem ligt er niet lang af. De komende dagen zal ik heen en weer pendelen tussen de VRT, Leuven en Malmédy. Dat is doenbaar. Het is tenslotte het buitenland niet.
Paarden/chevaux
Maar gunt u me nog even de euforie van een paar vrije dagen, niet ver van het drielandenpunt, en van de hoogste plek van België. Jawel: Bélgië. Terwijl ik dit allemaal zit neer te tikken, speelt nichtje Sophie met mijn jongste dochter Emma. Sophie is bezeten van des chevaux, maar heeft het hier wijselijk over paarden, terwijl Emma al eens' à table!' probeert.
Sophie woont in Luik en ondermeer aan haar spenderen wij Vlamingen 2,5 euro per dag. Zoals een Luikenaar zei in Panorama: elke dag 'n pintje van een Vlaming voor een Waal. Van haar willen de Bart De Wevers van deze wereld scheiden. Zij is de luie potverteerder, zo'n kleine arrogante Madame Non in de dop.
Een beetje ontroerd
Melig, zegt u? Ja, dat zal wel. Ik ben 'n beetje in een melige stemming na die paar dagen hier. Of noem het, toch maar weer: 'n beetje ontroerd. En weet u hoe dat komt? Hier in de buurt van Malmédy heb ik niet één Belgische vlag gezien, tenzij aan een officiële stok, ter nagedachtenis van oorlogsveteranen. Ik zag wél heel veel goed geluimde franstaligen, die ons hartelijk begroeten op elke wandeling. Ik zag overal bordjes in de drie landstalen.
En ik zag en hoorde overal Vlamingen, die frisse lucht kwamen opdoen in een landschap, dat nergens in Vlaanderen z'n gelijke kent. Hier in ons dorpje is de bakkerin een Duitstalige, door liefde en huwelijk bekeerd tot de Waalse flank. Op amper een kilometer van 'ons' huis heeft een Nederlander twee jaar geleden een brouwerijtje met herberg uit de grond gestampt. De handel floreert, tot groot genot van de autochtonen. We kwamen ze tegen in het cafeetje, vanavond. Een mix van Waalse en Duitstalige huwelijken. Ze spraken ons dapper toe in hun beste Vlaams.
Zoveel clichés, zoveel arrogantie
We zaten daar, bij een vers gebrouwen Blanche. En ik schaamde me. Ik schaamde me voor zoveel clichés en koppigheid en domheid. Voor zoveel verbale krachtpatserij. Voor zoveel arrogantie. Aan beide uitersten van de onderhandelingstafel in Brussel. Mag ik ook eens arrogant klinken. Kunnen we de slogans achter ons laten en dan eindelijk eens overgaan tot goed bestuur? En bestaat er nog zoiets ouderwets als: politieke verantwoordelijkheid opnemen?
Misschien moet het hele gezelschap er even tussenuit. Richting Ardennen. Tussen haakjes, niet alleen de Blanche hier is ongelooflijk lekker. Ook de Brune smaakt heerlijk. Het kan tenslotte niet altijd Westvleteren zijn.
Geen mens die gelooft dat er tegen Wapenstilstand (11 november dus) een nieuwe Regering zal zijn. Nochtans zullen dan 150 dagen verstreken zijn. Dat zou de langste periode van non-governo sedert 1830 zijn. Eigenlijk zou het zelfs de langste periode zijn sedert de Bourgondiërs dat er geen regering is voor de Zuidelijke Nederlanden/België. Zonder twijfel heeft meer dan één partij aan de onderhandelingstafel er ook geen baat bij dat er een nieuwe regering komt. En wanneer er één komt kunnen (crypto-)separatisten erop wijzen "hoe moeilijk het is in België een Regering te vormen".
Men kan geen nationale, of federale, Regering vormen zonder mensen die denken aan het nationaal belang. Het is ten zeerste de vraag of die bij de huidige onderhandelaars te vinden zijn. Sommige politici suggereren een nationale kieskring, alle Belgen zouden dan (voor wat een deel van de Kamerzetels betreft tenminste) kunnen stemmen voor politici van Aarlen tot Oostende. Een lovenswaardig idee, maar onvoldoende. Er moet politieke wil zijn om over de taalgrenzen heen aan een gemeenschappelijk Belgisch project te werken.
Onderstaand opiniestuk verscheen vandaag in DE STANDAARD en gaat omtrent dit idee.
Dewael is duidelijk beschaamd: hij is bang om Belg te zijn. De goede lezer merkt dit op bij het lezen van zijn tekst. Hij verwijst er meermaals naar dat hij een goede Vlaming is, hij zit gevangen in de binaire kooi. Is het normaal dat 's Konings ministers - want dat is Dewael tot nader order - zich uitspreken voor het splitsen van bevoegdheden, al was het maar om een "goede" Vlaming te zijn? Deze mentale complexen moeten de Belgen kwijtraken.
De "goede" stukken heb ik blauw aangeduid, de "slechte" in het rood.
Immobilisme noch separatisme
PLEIDOOI VOOR EEN FEDERALE KIESKRING
Patrick Dewael: 'Aan kaakslagflamingantisme en slogans over het einde van de solidariteit hebben we nu niets.' mhb
Een federale kieskring kan een manier zijn om het juiste evenwicht te vinden tussen verdere bevoegdheidsverdeling en een gezonde federatie, schrijft PATRICK DEWAEL . 'We mogen ons in kwesties als deze niet laten leiden door emotie. We mogen oude demonen niet de bovenhand laten nemen.'
Naar aanleiding van de regeringsonderhandelingen is de invoering van een federale kieskring opnieuw actueel. Ik pleit al langer voor de invoering van een federale kiesomschrijving - ook lang vóór de verkiezingen van 10 juni 2007. Ik stel namelijk vast dat in België politici vaak populair worden door binnen hun eigen gemeenschap op kap van de andere gemeenschap te 'scoren'. Er zijn nog maar weinig politici die de moed hebben om zowel in het Noorden als in het Zuiden van het land dezelfde taal te spreken. Bij elke federale verkiezing wordt er wel over het muurtje van de taalgrens heen en weer geroepen. Dat leidt tot gescheiden ' campagnes, aparte verkiezingen en soms zelfs tot heel verschillende verkiezingsuitslagen. Dat is niet echt bevorderlijk voor het harmonieuze samenleven in ons land. We weten nu dat dit de communautaire onderhandelingen des te moeilijker maakt.
Het voorstel van de federale kieskring is geen alleenstaand gegeven, het past in een globale visie op een nieuwe staatshervorming en de toekomst van ons land. Kernpunt in die visie is dat er een nieuw evenwicht moet komen tussen de autonomie van de deelstaten en de samenhang van de federatie. Een pleidooi dus voor een verdere regionalisering waardoor een ruim aantal bevoegdheden worden overgedragen aan gemeenschappen en gewesten omdat ze daar efficiënter kunnen uitgeoefend worden, maar ook voor de inbouw van een aantal 'federerende' elementen, zoals een federale kieskring. Federerende elementen die politici aan beide zijden van de taalgrens moeten aanzetten rekening te houden met de verzuchtingen van de andere taalgemeenschap. Daartoe zijn ook een aantal aanpassingen nodig op het vlak van de organisatie van onze instellingen, de verkiezingen (afschaffen van de opkomstplicht, het splitsen van het kiesarrondissement B-H-V, het samenvallen van alle verkiezingen, hervorming van de Senaat ), de bevoegdheidsverdelingen (het maken van homogene bevoegdheidspakketten, het subsidiariteitsbeginsel) en de financiering (grotere financiële en fiscale autonomie voor de regio's met het inbouwen van elementen van solidariteit).
Laat dit duidelijk zijn. Ik blijf aan de onderhandelingstafel de Vlaamse eisen steunen, en dit op basis van de lijst die tussen de Vlaamse onderhandelingspartners op Hertoginnedal werd vastgelegd, in de geest van de resoluties van het Vlaams Parlement. Maar er is meer nodig. We hebben tegelijk behoefte aan elementen om de Federatie te versterken. Het invoeren van de federale kieskring is daar één van. Want kijken we bijvoorbeeld naar Duitsland, Zwitserland, Canada en de Verenigde Staten van Amerika, dan kunnen we vaststellen dat er bijvoorbeeld een volwaardig Grondwettelijk Hof bestaat, een Senaat samengesteld uit de vertegenwoordigers van de deelstaten en een federale kieskring voor bepaalde verkiezingen, bijvoorbeeld voor de verkiezing van de president.
(commentaar: Maar dat zijn meerpolige federaties!!!)
In de Belgische federatie zijn, abstractie makend van een Grondwettelijk Hof, die elementen niet aanwezig. Nochtans zijn het juist die elementen die in federale landen als noodzakelijk voor de stabiliteit van het land beschouwd worden. Doordat die elementen ontbreken, kunnen de kiezers zich niet ten volle uitspreken over alle bestuurders op federaal niveau. Slechts een gedeelte van de kandidaten moet rekenschap afleggen voor het gevoerde beleid. Opdat het beleid van de federale regering legitiem zou zijn, moet het beoordeeld kunnen worden door het geheel van het Belgische kiezerskorps. De opsplitsing van de publieke opinie en van de electorale ruimte langs de grenzen van de taalgemeenschappen zet kandidaat-politici heel makkelijk aan om binnen de eigen taalgroep tegen elkaar op te bieden, waardoor een institutioneel compromis onmogelijk wordt. Niet alleen de legitimiteit, maar ook de efficiëntie van de besluitvorming lijdt dus onder de huidige organisatie van de federale staat.
Dat kan ten dele opgelost worden door een federale kieskring in te voeren. Zo zou een aantal kamerzetels verkozen kunnen worden in een kieskring die het volledige kiesgebied van België omvat. Terwijl de overige zetels volgens de huidige provinciale kieskringen verkozen worden.
In tegenstelling tot wat sommigen beweren, beoogt dit voorstel helemaal niet de restauratie van het unitaire België, noch de oprichting van nationale politieke partijen. (commentaar: dit is zeer belangrijk want hij maakt het discussieerbaar!) Het beoogt wel een echte federale dynamiek op gang te brengen. Ik wil hierbij de zorg, die ik bij velen vaststel, verwoorden waarbij de entiteiten van onze federale staat, zonder al te veel tegengewicht, verder uit elkaar groeien. In een nationale kiesomschrijving zal een aantal politici wel meer aandacht moeten opbrengen voor de kiezers van de andere regio's. Ze zullen meer rekening moeten houden met de specifieke problemen van een regio, verantwoording afleggen voor hun beslissingen, onderling samenwerken en opletten voor irrealistische beloften. Zo wordt een federatie sterker en kunnen de federerende elementen zich voort ontwikkelen. Het ene is niet in tegenstrijd met het andere. We kunnen door het federerende element van de nationale kieskring een federaal model uitbouwen dat aangepast is aan de noden van onze tijd. Deze visie kiest voor immobilisme noch separatisme, maar voor vooruitgang in een geest van wederzijds respect en dialoog. Dat is echt federalisme, wat niet verzoenbaar is met separatisme.
Een nieuwe staatshervorming is ten slotte geen doelstelling op zich, maar een middel om op het juiste beleidsniveau over de aangewezen hefbomen en instrumenten te beschikken. Op die manier kunnen we maatschappelijke problemen beter het hoofd bieden. We moeten ons daarbij laten leiden door objectieve feiten en concrete resultaten, niet door emotie. We mogen oude demonen niet de bovenhand laten nemen. Noch separatisme of de oude retoriek van het kaakslagflamingantisme, noch het immobilisme en de slogans van het einde van de solidariteit zullen ons land vooruit helpen.
Patrick Dewael is vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken. Hij is onderhandelaar in het formatieberaad voor Open VLD
In DS van 23 oktober houdt Louis Ide (N-VA) een onsamenhangend betoog voor de splitsing van de Belgische gezondheidszorgen. Allereerst spreekt hij over een "regionalisering". Waarom heeft hij het dan over "Vlaanderen" en "Wallonië", waarmee hij vermoedelijk doelt op de twee grote gemeenschappen van dit land? Door dit slordig taalgebruik vermijdt de auteur te moeten spreken over de gevolgen van een communautarisering want daarover gaat het van de gezondheidszorg, bijvoorbeeld in het Brussels hoofdstedelijk gewest. Hoe zo'n taalgebonden splitsing in het meertalige Brussel zal leiden tot de "administratieve vereenvouding", waarnaar de auteur verwijst, zal leiden, is hoogst onduidelijk.
Moeten de Brusselaars volgens Ide soms een (volgens de EU niet-erkende) sub-nationaliteit aannemen? Ide spreekt uitsluitend over het feit dat het mogelijk is om de gezondheidszorg te splitsen. Waarom een "Vlaamse" of "Waalse" gezondheidszorg beter, kwaliteitsvoller of socialer zou zijn, vernemen we er niet bij. De grote uitgavenkloof tenslotte die er tussen het noorden en het zuiden zou bestaan zou is een erg zwak argument om een splitsing te bepleiten. Waarom zouden, zelfs grote, verschillen een scheidingsgrond inhouden? Toen het toenmalige Vlaams Blok wenste dat de sociale zekerheid moest gesplitst worden tussen allochtonen en autochtonen, spraken alle partijen van racisme. Waarom een splitsing op basis van moedertaal dat niet zou zijn, is hoogst onduidelijk.
Reacties op het bericht "Sicko in België" op Mediadoc...
Hoe kunnen wij in godsnaam spreken over 'sicko' in België - een situatie die tot dusver gelukkig nog niet bestaat -, zonder rekening te houden met iets veel ergers dat ons te wachten staat: de splitsing van de sociale zekerheid en dus de totale en radicale verbreking van de solidariteit tussen de inwoners van dit -overigens schitterende - land? De splitsingseisen van onze (sic) Vlaamse onderhandelaars zijn de grootst mogelijke ramp voor de mensen die het moeilijker hebben in onze samenleving. Het zou nuttig zijn meer aandacht te besteden aan de schandelijke en bijna misdadige agenda der (Vlaams-)nationalisten. Wij moeten hen ter verantwoording roepen en hen zeggen dat solidariteit geen solidariteit is als die niet eens een taalgrens kan overschrijden. Het nationalistisch uitsluitingsdenken is simplistisch en zeer gevaarlijk.
Bob heeft overschot van gelijk. Het verbreken van interpersonele solidariteitsbanden is de grootst mogelijke ramp die onze bevolking kan treffen. Ik wijs in dit verband gaarne op het verschil tussen onderhandelde "solidariteit", tussen deelstaten, zoals de Vlaams-nationalisten die willen en democratische solidariteit, afgedwongen in een federaal - of nationaal - Parlement. In het eerste geval is de "solidariteit" volledig eenzijdig én opzegbaar wanneer bijv. de armere deelstaat (cq het Waals gewest) bepaalde Vlaamse politieke eisen niet wil inwilligen. Dit heeft niets te maken met democratie, maar alles met machtspolitiek die inderdaad uit het nationalisme zijn inspiratie put. Het Vlaams-nationalisme bestrijdt geen ideeën van mensen, maar wel mensen zelf. Het wil niet in een democratisch debat gaan met Franstalige Belgen, maar wel er zich van afscheuren. Dat Waalse zieken, zwakkeren, werklozen... enz... het slachtoffer zullen zijn van deze egoïstische, etnocentrische politiek deert hen niet. Iedereen die aan politiek doet met enkel het doel een eigen (geen beter, socialer, ethischer...) bestuur na te streven, vertoont een ernstig beschavingsdeficit. Dit staat trouwens haaks op de doelstellingen van de (meertalige) EU die net armere streken wil helpen en verschillen wil harmoniseren, ook binnen staten (cf. uitspraken Barroso in D.S.).
Bruno Yammine
"Sicko in België"
Lezersreactie op de filmbespreking van SICKO in Belgian DOC 194
In reacties op de filmbespreking van "Sicko" van Michael Moore kregen we volgend citaat toegezonden, geput uit een editoriaal van Rik Van Cauwelaert in de Knack van 10 oktober 2007.
"Vandaag betalen de Belgen gemiddeld nagenoeg 28% van de gezondheidszorg uit eigen portemonnee de cijfers komen uit de gezondheidsindicatoren van de OESO. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) ligt het cijfer nog hoger en betalen de Belgen, nog altijd de zwaarst belaste werknemers in Europa, nu al 33 % uit eigen zak. Ter vergelijking: en Fransman betaalt 24 %, een Duitser 22 %, een Zweed nauwelijks 15%.
Sommige patiënten, langdurig zieken en ouderen, dragen in een aantal gevallen tot 45 % en meer van de kosten voor hun medische verzorging. Elke stijging van de gezondheidskosten treft uitgerekend die kwetsbare groepen."
De laatste tijd lijkt het in de mode om België met Tsjechoslovakije te vergelijken. Velen zien overeenkomsten tussen de 'fluwelen' scheiding van Tsjechoslovakije (1993) en de weg die de Belgische deelstaten zouden moeten bewandelen. Vergelijkingen gaan natuurlijk nooit helemaal op, maar het is ontegensprekelijk zo dat België méér lijkt op Joegoslavië dan op Tsjechoslovakije. Het Vlaams gewest vertoont inderdaad parallellen met het rijkere Kroatië en Slovenië. Het globaal armere Waals gewest heeft dan weer meer weg van Servië. Bovendien woont er in het noorden van België een significante minderheid Franstaligen, net als er Serviërs woonden (en wonen) in Kroatië en Bosnië. Sarajevo is dan weer vergelijkbaar met Brussel. In Tsjechoslovakije was er één grens die het land doormidden sneed en geen "gedeelde" hoofdstad. Er waren ook geen minderheden van het andere landsdeel aan weerszijden van de grens. Wat oorlogsretoriek betreft zijn vele politici in België trouwens al een aardig eind op weg om hun Balkan-collega's te evenaren.
Volgens redacteur G. Tegenbos (DS 1.10.07) is het federale niveau in heel wat materies niet meer in staat om de goede beslissingen te nemen. Vandaar moeten er, zo schrijft hij, bevoegdheden overgeheveld worden naar de deelstaten. Een eigen politiek wordt dus gelijk gesteld met een beter beleid. Is dit geen slordige en onjuiste redenering? Waarom het federale niveau geen goede beslissingen meer kan nemen, vernemen we er niet bij. Denken op regionaal niveau socialisten en liberalen soms hetzelfde over economie, gezinsbijslagen of spoorwegen? Meer nog: is het de bedoeling van een democratie om hetzelfde te denken? Omgekeerd lijkt het wel vreemd dat deelstaten een goed beleid zouden leveren in domeinen zoals milieu of landbouw, die niets met taal te maken hebben. In de praktijk doen de gewesten het wat deze (en andere) materies betreft het dan ook helemaal niet beter dan het Belgische niveau. Wie dat niet gelooft, moet het niveau het 'Vlaamse' milieu maar eens toetsen aan internationaal erkende standaarden. Natuurlijk kan men ervoor pleiten om alles op regionaal niveau te behandelen, wat tot een ongewenste splitsing van België leidt. Anderzijds kan ook elke materie naar het Belgisch niveau worden overgeheveld. Dat systeem waarbij provincies een ruime autonomie genieten bij het uitvoeren van wetten is ongetwijfeld minder duur, minder tijdverspillend en democratischer dan het huidige, warrige "federalisme". Waarom wordt er dan nooit over gesproken?
Er valt niets te winnen bij een verdere staatshervorming en het afbouwen van de solidariteit. Deze boodschap wil de socialistische vakbond ABVV verspreiden via het vandaag voorgestelde manifest "Voor solidariteit, tegen egoïsme".
"Regionalisering staat gelijk met sociale achteruitgang", stelde Anne Demelenne, algemeen secretaris van het ABVV. "Wij willen gelijke rechten, uitkeringen, loon- en arbeidsvoorwaarden voor iedereen in dit land, waar hij of zij ook woont of werkt", heet het in de manifesttekst.
Het manifest wordt op tienduizend exemplaren verspreid in Belgische bedrijven en roept op de vorige week gelanceerde petitie "Red de solidariteit" te ondertekenen.
Het ABVV stelde vandaag nog zijn nieuwe logo, met het motto "Samen sterk", voor. (belga/dm)
