Stel dat je bij je geboorte de keuze krijgt: leven of in een coma gebracht worden waarin je 100% gelukkig bent. Wat kies je dan?
xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
Daarover hielden we vrijdagavond een uitgebreide discussie. De anderen zonder enige remmingen, ik voortdurend gehinderd door de koppijn waar ik nu al een maand last van heb. Het bleek een hele opgave de premisse aan te nemen; bestaat 100% geluk? Hoe kan je gelukkig zijn als je nooit ongelukkig bent? Gaat dat soort geluk niet snel vervelen? Neen, want dit hypothetische geluk is puur en onversneden. Er is geen plaats voor verveling of gewenning.
Dan nog bleek het geen eenvoudige keuze. Na wat heen-en-weer-geargumenteer leek de vraag hierop neer te komen: wat primeert, de drang naar geluk of de drang te leven? Evolutionair bekeken lijkt geluk toch vooral een middel om onze drang te leven in stand te houden. Een peppil, een zoethoudertje, lokaas. Maar evolutionair bekeken zijn het waarschijnlijk onze genen die ons sturen, en niet andersom. Zou het dan niet kunnen dat voor ons geleidelijk aan de drang naar geluk is beginnen primeren op de drang te (over)leven?
Hoe primitiever de levensvorm, hoe gebrekkiger de beleving van geluk. Voor genen kan geluk onmogelijk de belangrijkste drijfveer zijn, want ze hebben geen zintuigen om geluk waar te nemen en geen bloedbanen om de endorfines, serotonines, adrenalines en dopamines doorheen te leiden. Ze zijn dus zo geprogrammeerd dat ze in eerste instantie willen overleven. De mens blijkt al snel een goede gastheer, want die ontwikkelt zoveel verstand dat hij de andere diersoorten ver achter zich kan laten qua overlevingskansen. Het enige probleem is dat hij door die fiks toegenomen overlevingskansen zo verwend is geworden dat hij zich steeds meer is gaan toeleggen op een aangename invulling van dat moment tussen geboorte en dood. Hij wil van het begin tot het einde genieten. Dat wil hij na verloop van tijd zo graag dat die stimulans is gaan primeren op een veel primitievere drijfveer: de wil te overleven.
Daar zitten onze genen nu, gevangen in een lichaam dat bereid is zich te zelfmoorden als dat geluk niet snel in dichte drommen op ons af komt gevlogen. Want is dat niet zo? Wie zou de trekker niet overhalen met de absolute zekerheid dat er geen greintje geluk meer op hem ligt te wachten? Of is het louter toeval dat de mensen vroeger vrijwel nooit zelfmoord pleegden, en dat het nu doodsoorzaak nummer één is bij de groep tussen 25 en 40?
Is dat erg? Moeten we uit medelijden met onze genen wat meer doorheen de zure appel van verveling, onrust en onverschilligheid leren bijten? Onlangs hoorde ik een man van vijftig op TV praten over zijn geloof. Ik denk dat hij gelukkig was, die man. Hij had een god gevonden die van hem de verantwoordelijkheid had overgenomen zelf op zoek te gaan naar een reden om te leven. Hij ging naar de mis en bad. Zijn genen zaten gebeiteld natuurlijk. Van zijn god mocht hij helemaal geen zelfmoord plegen, uit eerbied voor het leven.
Ik zou die pil kiezen. Om te beginnen loop ik niet hoog op met genen. Ze zijn egoïstisch en ontzien niets en niemand. Ten tweede kan het me niet schelen dat we zo zijn geëvolueerd dat we geluk meer zijn beginnen appreciëren dat het leven zelf. Het is niet beter of slechter.
En toch voel ik me ook ongemakkelijk als ik toegeef dat ik die pil zou nemen. Het voelt een beetje als verraad. Maar als ik er nog dieper over nadenk, is het eigenlijk verraad ten opzichte van iets waar ik in de grond geen waarde aan hecht: uiteindelijke toevalligheid, het fluisterstemmetje van een god waarin ik niet geloof en de schreeuw van die genen waar ik tot mijn dood aan vastzit.
Reacties op bericht (6)
09-01-2008
loop op kinderballet
Ha! De balletles! Heerlijk om daar nog eens aan herinnerd te worden! Ik weet niet of mama de ontgoocheling probeerde te verwerken dat virs balletcarrière met een sisser dreigde af te lopen of of ze virs gebrek aan elegantie en knotje nog helemaal niet had opgemerkt - in elk geval zag ze op een bepaald moment ook in mij een gedroomde ballerina. Zo gebeurde het dat ik op kinderballet mocht.
De opdracht leek simpel: we moesten een dansje voorbereiden om op te voeren voor de ouders op het einde van de lessenreeks. In dat dansje speelden wij de zeven dwergen die gezwind achter de balletjuf aan liepen. Ik geloof niet dat er veel meer bij kwam kijken. Toch liep het minder gesmeerd dan ik verwacht had. Ik had al vrij vroeg in het snotje dat ik me minder sierlijk kon voortbewegen dan mijn meisjesachtige leeftijdsgenootjes. Bovendien rezen er enkele niet te overziene problemen. Zo mochten we allemaal onze pop meebrengen om liefdevol vast te houden terwijl we onze elegante pasjes uitvoerden. Helaas: ik had geen pop. Wel had ik een hele hoop beren. Toch voelde ik me een beetje het vreemde eendje toen ik als enige met mijn bruine brombeer op het podium verscheen. Het tweede probleem was dat de dwergen een liedje hoorden te fluiten. Ook hier zat het mij niet echt mee want echt fluiten kon ik niet. Ik kon wel mijn lippen tuiten en daar een fluitend gezicht bij opzetten. Je kan je voorstellen dat ik me een tikkeltje lomp voelde terwijl ik met mijn teddybeer en fluitgezicht rondjes maakte op de balletvloer. Als een hond tussen katten. Poezeligheid was aan mij niet besteed.
Zo was ik het kind dat niet in de balletgroep thuishoorde - zoals er het jaar daarvoor ook een kind was geweest. Tja, wat kan ik zeggen? Elegantie zit ons niet in het bloed. Na één jaar kinderballet hield ik het dan ook voor bekeken en sloot ik me aan bij de plaatselijke turnkring. Nee, het echte ballet heb ik nooit gehaald, maar echt treuren doe ik daar nog altijd niet om.
Gaan we weer lachen met mijn gebrek aan elegantie, ja?
Het was een ramp. Om te beginnen kon mijn idiote caréke niet in een knotje. Ik viel dus redelijk uit de toon. Bovendien had ik de vreemde indruk dat iederen blond was, behalve ik.
Naast de zorgen om mijn kapsel, maakte ik me ook druk over mijn houterige lichaam. Ik was te lang, te smal, te weinig vloeibaar. En OVERAL waren spiegels. Als er één spiegel was geweest, dan kon ik die uit de weg gaan, er mijn rug naar keren desnoods. Maar waar ik ook keek, overal zag ik mijn eigen lamlendige lijf in posities die ik van nature nooit aangenomen zou hebben.
We (ik en drie pseudo-vriendinnen met blond haar in een knotje en Franse namen) werden elke maandagavond na school naar de balletles gevoerd. In de auto al werd ik bloedzenuwachtig.
Ik ga mijn kind nooit, nooit, nooit, al wordt het geboren met blond haar in een knotje, op balletles steken. Ik steek het nog liever bij de scouts.
09-01-2008 om 12:07
geschreven door vir
08-01-2008
Balletles
Als ik jou ooit één uurtje op balletles zou mogen hebben zien, dan zou ik nu gelukkig kunnen sterven.
08-01-2008 om 18:07
geschreven door j.
07-01-2008
gelukkige jeugd
Als dat laatste wat je schrijft klopt, zitten mijn genen safe!
Al herinner ik me wel leuke momenten uit mijn jeugd. Bijvoorbeeld: een oudejaarsnacht waarin we kampen met stoelen, dekens en stelten hadden gemaakt in de garage. Er was geen verwarming in de garage maar we hadden warm omdat we zo opgingen in het bouwen van de kampen. Of: de koffiekoeken die we elke woensdag aten als we terugkwamen van de turnles. (Ja; hier staat: turnles. Ik durf zelfs toegeven dat ik behalve op turnles ook op balletles, zwemles, volksdansles en volleyballes gezeten heb. Ik heb zelfs nog bij de scouts en de VKSJ gezeten. Hoe ik dat allemaal combineerde met de muziekschool - piano, notenleer, samenzang, samenspel, AMC, als we maar muzikaal waren - is mij een raadsel.) Er was ook een dag in augustus waarop mijn geluk iets onwerkelijks had. (Iets zoals mijn geluk op 9 augustus 2004 moet dat geweest zijn.) Ik kwam thuis van het zoveelste kamp die zomer. We aten frietjes met koude schotel op het terras in de zon. Mijn kamer was opnieuw behangen en er lagen allemaal nieuwe boeken en versgeslepen potloden. Zelfs de indruk dat ik plots wakker zou worden, kreeg mijn geluk niet kapot.
Ik was ook gelukkig als ik op de achterbank van de auto zat en het buiten donker was. En als mama verse lasagne maakte. En als L. en ik een avond lang met de Playmobil speelden. En als we elkaar met de tuinslang nat spoten. En als we in het weekend limonade kregen.
Bij nader inzien heb ik best wel een gelukkige jeugd gehad. Alleen ben ik dat bijna voorgoed vergeten toen ik dertien jaar werd.
En ik kan me ook wel de ongelukkige momenten herinneren. Koninginnenhapjes op maandag. Die andere L. die drie uur lang onnozel doet. Balletles. Regen op zondag. De rotkarakters van 8-jarige meisjes. De proefwerken verkeer in de lagere school. De heimwee die me op de derde dag van het zomerkamp verlamde.
Ik moet er misschien blij om zijn. Dankjulliewel, balletlerares / trutkinderen van 8 jaar / kampleiders!
07-01-2008 om 20:52
geschreven door vir
06-01-2008
ne gelukkige....
Hellow,
vooreerst een 'gelukkig' nieuwjaar.
Dit vind ik een van de interessantse posts die je tot nu toe gemaakt hebt. Het is ook een onderwerp waar ik veel mee bezig ben. Waarom ben ik gelukkig of ongelukkig? Waarom zien die arme stakkers in ontwikkelingslanden er toch gelukkig uit? Ik denk dat in je tekst de nagel op de kop wordt geslagen. Wanneer je in je jeugd of kindertijd het heel goed hebt gehad (dus gelukkig bent geweest) en niet moest bezig zijn met 'overleven', je minder makkelijk 'geluk' kan appericieren wanneer je volwassen zijt. Want alles (ook overleven) is vanzelfsprekend, terwijl het dat echt niet is. Ik denk dat het zelfmoordgehalte bij mensen met een supergelukkige jeugd een stuk hoger ligt dan bij mensen die een bewogen jeugd achter de rug hebben... Ik ben er haast zeker van.
06-01-2008 om 13:28
geschreven door Steven
01-01-2008
benieuwdjaar
dag Vir
na een late oudejaarsnacht, een vroege nieuwjaardag, 140km rijden, en een uitgebreid diner met de familie, kan ik weliswaar je filosofische beschouwingen appreciëren maar het zou me moeite kosten om er een beredeneerde repliek op te geven. Vandaar deze onberedeneerde commentaren: De zoektocht naar geluk is een luxefenomeen, de luxe van zij die niet moeten vechten om te overleven, van zij voor wie (over)leven heel gewoon is. Het paradoxale is dat zij die deze luxe niet kennen, soms gelukkiger zijn dan zij die het geluk zo wanhopig nastreven. Wat mezelf betreft, ik zoek niet meteen altijd naar geluk, denk ik, ik streef wel naar voldoening (wat ook een vorm van geluk is natuurlijk), en een paar momenten van geluk/intensiteit (zoals op trektocht door Nepal, koffie in een cafeteria in Turijn, slapen in de armen van W.) die de momenten en periodes van verveling, eenzaamheid ...(zoals uren wachten op een trein, niets om handen op kantoor, ...) draaglijk maken...Eigenlijk is het vooral het verlangen naar geluk waarnaar ik streef. Zonder mijn verlangen raak ik in een coma, leef ik niet, of die coma dan zo gelukkig is? Hoe het ook zij: op dit moment verkies ik straks een gelukzalige coma van 12u, en morgen leef ik dan wel weer verder. 2008 in...met meer verlangen naar...
