Avde================================

DE ZITSTOK.

Net als de strijkstok voor de violist van groot belang is om een oor strelend muziekstuk te kunnen brengen, zo ook is de zitstok voor onze vogels van groot belang.

 In hun natuurlijke omgeving hebben niet alle vogels nood aan een zitstok om het grootste deel van hun leven op door te brengen. Denken we maar aan de watervogels die meer nood hebben aan water of oeverbegroeiing dan aan takken in hun leefomgeving. Ook de gierzwaluw wat eigenlijk geen zwaluw is en korter aanleunt bij de kolibrie heeft geen nood aan zitstokken, hij behoort dan ook tot een aparte groep Apodidae, wat poten ontberend betekent. Hij bezit wel pootjes maar heeft geen tak nodig aangezien zijn pootspieren nauwelijks ontwikkeld zijn. Hij kan nog lopen of staan op zijn pootjes en brengt dan ook het grootste deel van zijn leven door in de lucht zelfs slapen in de lucht lukt hem.

Wie wel het grootste gedeelte van zijn leven doorbrengt op een zitstok is onze gedomesticeerde kanarie. Het is dan ook aan ons liefhebbers om er voor te zorgen dat zijn verblijf op deze zitstok zo aangenaam mogelijk verloopt. Hij zal slapen, rusten,  fluiten, vechten en voor een nageslacht zorgen op een zitstok. Verder zal hij de zitstok soms gebruiken als tafel, maar net zo goed om bek en ooglid tegen te schuren. Al eens bij stil gestaan hoe hem dat lukt, dat slapen op één poot zonder van zijn stokje te donderen? De truc bestaat er in dat zijn toegeklemde tenen(klauw) de rusthouding is voor zijn pootje. Men kan dit vergelijken met de voet bij de mens, als we ons been laten hangen zal onze voet zonder inspanning naar voor gericht blijven, willen we hem naar omlaag richten zal dit een inspanning vragen. Het kost de vogel dan ook geen moeite om deze klemming aan te houden, het kost hem juist moeite om zijn klauw te openen. Dit heeft te maken met het automatisch opspannen van pezen in de klauw bij doorbuiging van zijn poot, het is daarom dat de Gibber Italicus zich moeilijk kan vastklemmen aan de zitstok omdat hij op gestrekte poten staat en onvoldoende spanning of klemming heeft op de zitstok.

 Als we de poot van onze kanarie eens naar anatomie bekijken komen we tot een eigenaardige vaststelling. Wat wij klassiek de knie van de vogel noemen is eigenlijk zijn enkel, en het loopbeen is eigenlijk een verlenging van de voet. De echte knie van onze kanarie bevindt zich inwendig en buigt net als bij de mens naar voor. Dit anatomisch gegeven van de kanarie poot is een rechtstreekse link naar zijn prehistorische voorouders de dinosaurus.

Welk is nu de beste doormeter of dikte voor een zitstok als we aan kanaries denken? Als het over postuur kanaries gaat zit er voor de rassen onderling niet zo veel verschil op de ideale doormeter van de zitstok. Men kan er van uitgaan dat de vogel ongeveer ¾ van de zitstok moet kunnen ont klemmen met zijn tenen om zich goed te voelen op de zitstok. De ideale vorm van de zitstok kan  verschillen in functie van hoe hij de zitstok zal ont klemmen, zo zijn ovale zitstokken aangewezen bij postuurvogels die een uitgesproken werkhouding moeten aannemen. De voorkeur gaat uit naar houten zitstokken aangezien ze hier makkelijker hun nagels kunnen inzetten, wel te verstaan dat het een zachte houtsoort is zoals dennen hout. Plastieken zitstokken zijn makkelijker te reinigen maar vaak zijn ze erg glad hierdoor kan de vogel zich wat onzeker voelen wat kan resulteren in een onrustig gedrag. Soms kan de zitstok de oorzaak zijn van onbevruchte eieren, als de plaatsing te hoog is of ze te glad zijn, te dun of te dik dit alles kan een goede bevruchting in de weg staan. Houten zitstokken kunnen soms ook te glad worden als men bij het reinigen een schuursponsje gaat gebruiken, dit kan men oplossen door er met een ijzerzaag groeven in te trekken zodat ze weer een ruwer oppervlak krijgen.

Bij jonge vogels kan men best zitstokken met verschillende doormeters aanbieden dan kunnen de pezen die voor de klemming zorgen voldoende rekken en ontwikkelen. Deze zullen ze later nodig hebben om goed te poseren in hun TT-kooi.

 Mijn bultjes krijgen elk jaar een tak aangeboden uit het bos met al de kleine takjes er nog aan zodat ze niet alleen op mooi horizontaal geplaatste zitstokken terecht komen. Op deze schuin oplopende dunne takjes worden ze nu verplicht van fel te knijpen met hun tenen om er op te kunnen blijven. Het verbaast me soms dat ze een slaapplaats uitkiezen op een takje dat niet dikker is dan twee à drie mm en waar ze er dan in slagen van tegen dit erg schuin takje een diepe slaap te vatten zonder dat dit hen moeite kost. Zo ook plaatste ik in men buitenvlucht maar één lange zitstok(2.50 m) die ik als een schommel bevestigde, bij elke landing of opvliegen van een vogel moeten ze zich stevig vastknijpen met hun pootjes bij het schommelen van deze zitstok. Dit alles geeft hen sterke pootspieren en voldoende gerekte pezen die ze nodig hebben om hun werkhouding aan te nemen.

Aan de zitstok herkent men de liefhebber? Let bij een bezoek maar eens op de staat van de zitstokken, als deze besmeurt zijn met veel uitwerpselen kan men er van uitgaan dat de zaak naar hygiëne toe niet onder controle is door te veel vogels of te weinig tijd voor de vogels.

Voor de rode luis is de zitstok een verplichte weg naar het restaurant, aangezien ze steeds via de zitstok naar de vogel toe zal gaan. Deze wetenschap van de juiste weg waar de luis zal passeren kunnen we benutten bij de bestrijding er van. Het geeft ons de mogelijkheid om ze te treffen door de zitstok te behandelen met luizen dodend product wat een goede nawerking heeft.