Inleiding.

Voor het vak Theorie en Analyse van de audiovisuele media moeten we een analyse maken over de film Atonement van regisseur Joe Wright. Bij deze analyse moeten we een scene kiezen en met behulp van een onderzoeksvraag de analyse maken.

       Voor deze analyse heb ik gekozen voor de allerlaatste scene van de film. Dit is de scene waarin je erachter komt dat het eigenlijk allemaal het verhaal is van Briony. Ik heb deze scene gekozen omdat de interpretatie van de film totaal verandert na het zien van deze scene. Deze scene duurt van 1:41:57 t/m 1:49:52. In mijn analyse ga ik eerst een samenvatting geven van de gehele film. Na deze samenvatting zal ik mijn gekozen scene tot in detail gaan beschrijven. Daarna zal ik ingaan op mijn onderzoeksvraag en aan de hand van andere scènes uit de film een antwoord proberen te vinden op deze vraag. Deze scènes zal ik beschrijven volgens de analytische begrippen die ter sprake komen in het boek van Bordwell & Thompson en zal ik beschrijven wat voor interpretatie je na het zien van de laatste scene krijgt. Mijn onderzoeksvraag luidt:

In Hoeverre verandert je interpretatie van de volledige film na het zien van de laatste scene en wat voor invloed heeft deze scene op de belangrijke gebeurtenissen in de film?

De film.

Atonement is een film gebaseerd op het boek ‘Boetekleed’ van Ian McEwan.  In de warme zomer van 1935 maken we kennis met het meisje Briony. Een jong meisje dat, zoals we zien in de eerste scènes, geboren is met een rijke fantasie. Haar familie woont in een groot landhuis in Engeland. Door deze fantasie interpreteert ze dingen niet zoals ze zijn en dit blijkt al snel in het verhaal. Ze ziet haar oudere zus Cecilia samen met knechtszoon Robbie staan bij de fontein in de voortuin van hun huis. Briony ziet een in werkelijkheid onschuldige ruzie, maar ziet dit in haar ogen verkeerd. Ze denkt dat Robbie haar zus lastig valt. In de scene hierna zie je wat er echt gebeurt en zie je het vanuit het perspectief van Cecilia en Robbie. Maar het kwaad is natuurlijk al geschied. Wanneer Robbie zijn liefde aan Cecilia wil verklaren komt hij er niet echt uit hoe hij dit wil doen en besluit een brief via Briony te geven. Hij geeft haar echter de verkeerde brief waar dingen in staan die een jong meisje niet hoort te lezen. Briony leest hem echter wel en veronderstelt dat Robbie een seksmaniak is die haar zus lastig valt. Cecilia kan natuurlijk wel lachen om de brief en vraagt aan Robbie wat er echt in had moeten staan. Nadat hij het vertelt verklaren ze hun liefde voor elkaar. Als Briony even later binnenkomt en hun betrapt wordt alles natuurlijk nog erger gemaakt. Later die avond raken de neefjes van Briony en Cecilia zoek en gaat iedereen die aanwezig is in het huis naar ze op zoek in het gebied rondom het huis. Als Briony iets hoort in het donker en haar zaklamp er op richt ziet ze haar nichtje Lola die wordt verkracht. In een flits ziet ze iemand wegrennen en ze veronderstelt onterecht, gelijk dat het Robbie is. Nadat de politie Robbie heeft opgepakt maken we een sprong in de tijd en zien we Robbie in het leger.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zien we Robbie een weg terugzoeken naar zijn groep. Eenmaal in Duinkerken aangekomen krijg je een prachtig lang shot waarin alle gruwelen die een oorlog met een mens doet worden uitgebeeld. Briony is in deze jaren natuurlijk ouder geworden en is inmiddels 18 jaar. Ze volgt een opleiding in een ziekenhuis in Londen en komt ook zo in aanraking met de gruwelen van de oorlog. Ze gaat in deze tijd op zoek naar Cecilia die haar natuurlijk niet wil spreken voor wat ze Robbie heeft aangedaan. Dan ziet ze op tv een oude bekende, Leo, een van de mannen die ook aanwezig was op de dag van de verkrachting. Hij zal gaan trouwen met haar nichtje Lola. Als ze in de trouwzaal zit realiseert ze zich opeens dat ze al die jaren geleden een grote fout heeft gemaakt. In een flashback van Briony zie je dat het niet Robbie maar Leo was die Lola heeft verkracht. Zodra ze hier achter komt wil ze het goed gaan maken met Robbie en Cecilia die nu inmiddels samen in Londen wonen.

 Nadat ze logischerwijs is afgebrand door Robbie en Cecilia stopt het verhaal en zie je een oude vrouw in een studio zitten. Niet meer in de Tweede Wereldoorlog, maar in deze tijd. Je hoort de presentator vragen of Briony misschien wat rust nodig heeft. Nu begint de scene die als rode draad door mijn analyse zal lopen. Briony vertelt dat alles wat we de hele film gezien hebben haar interpretatie was van alles. Het is een verhaal geschreven vanuit haar perspectief. Ook kom je er nu achter dat Cecilia en Robbie elkaar nooit meer hebben gezien en dat ze allebei gestorven zijn tijdens de oorlog en dat Briony ze in haar boek het einde heeft gegund dat ze verdienden.

Mijn Scene.

De scene die ik heb gekozen voor het bepalen van mijn onderzoeksvraag is de laatste scene uit de film. De gehele scene duurt van 1:41:57 t/m 1:49:52. Eigenlijk gaat het om de essentie van de scene en de ideeën die je na het zien van de scene krijgt. Na anderhalf uur gekeken te hebben zie je Briony naar het huis van Cecilia en Robbie lopen. Nu zie je voor het eerst dat Robbie en Cecilia elkaar weer hebben gevonden na de oorlog. Door dit gezien te hebben denk je dat alles goed gaat komen. Dit denk je ook vooral omdat Briony het licht heeft gezien en erachter is gekomen dat niet Robbie, maar Leo degene is die al die jaren geleden opgepakt moest worden. Als je eindelijk denkt dat alles is goed gekomen houdt de scene plots op. Hier begint mijn scene. Je ziet een bejaarde vrouw zitten in een televisie studio. Hier kom je achter door naar het decor te kijken. Je ziet allemaal televisies met hetzelfde beeld van de vrouw. Je kan in deze scene heel duidelijk zien waar de nadruk op wordt gelegd, namelijk Briony. Dit komt doordat wat je op de achtergrond ‘ziet’ allemaal erg donker is en dan voornamelijk zwart. Dan zie je Briony in het midden zitten in een felblauwe Jurk met lichtgrijs haar. Hieruit blijkt dus dat je alleen moet letten op Briony. Dit kan je ook zien aan de andere filmische elementen van de scene. Je hoort bijvoorbeeld geen enkele vorm van geluid of muziek waardoor je alleen maar kan luisteren naar de dialoog tussen Briony en de interviewer. Je ziet de interviewer niet en er wordt steeds meer ingezoomd op Briony. Zij is de enige die er toe doet in deze scene. Het gesprek dat wordt gehouden is wat mij heeft doen besluiten deze scene te kiezen. Er zijn een aantal citaten van Briony die ik wil uitleggen. Hier volgen eerst de citaten:

“Strangely enough, it would be just as accurate to call it my first Novel.”

“I never made that journey..”

“So in the book, I wanted to give Robbie and Cecilia what they lost out to in live..”

Nu wil ik even ingaan op deze citaten. Na het horen van het eerste citaat realiseer je je dat je de hele film naar een autobiografische verfilming hebt zitten kijken vanuit het oogpunt van Briony. De andere twee citaten hebben het meest betrekking op mijn vraag over de verandering van interpretatie. Door deze twee citaten kom je erachter dat een hoop van wat je hebt gezien misschien niet waar gebeurt is, maar alleen de interpretatie is van Briony. Dit effect versterkt ze zelf ook nog eens door aan te geven dat ze het einde heeft verzonnen. Hierna volgt nog een kort stukje van hoe Briony het einde heeft verzonnen en zie je Robbie en Cecilia genieten in hun huis in de bergen.

Na het zien van deze scene ga je jezelf afvragen welke interpretaties je had tijdens het zien van de film en hoe deze nu veranderd zijn door te horen dat het allemaal interpretaties zijn van Briony. Nu ga ik deze momenten uit de film beschrijven en uitleggen wat voor mij persoonlijk verandert na het zien van de laatste scene.

De Momenten.

In dit onderdeel zal ik de scènes gaan beschrijven die betrekking hebben op mijn onderzoeksvraag. Hierna zal ik een antwoord proberen te geven op deze vraag naar aanleiding van de onderzochte scènes.

Het eerste moment is het begin van de film. In deze scene zie je Briony door het huis lopen op zoek naar haar moeder. Het belangrijkste wat mij in deze scene opviel was de muziek. Je ziet Briony achter een typemachine de laatste hand leggen op haar toneelstuk. De muziek achter deze scene is het geluid van het tikken op een typemachine. Hierdoor was mijn eerste interpretatie gewoon muziek die bij het spel paste. Na het zien van de laatste scene ging ik dit anders interpreteren. Dan merk je dat dat het geluid is van Briony die haar boek Atonement aan het schrijven is en dat het dus niks met haar toneelstuk te maken heeft. Verder zie je aan de cameravoering dat je eigenlijk rondgeleid wordt door het huis. Deze rondleiding krijg je door Briony, dit kan je zien aan dat de camera haar als het ware volgt door het huis heen. Dit valt tijdens het kijken niet op, maar door de nieuwe interpretaties lijkt het nu alsof je ook echt letterlijk wordt rondgeleid door Briony omdat ze dit stuk zelf schrijft.

Het tweede moment dat ik heb uitgekozen is het moment dat begint na 20 minuten. Je ziet Robbie werken aan een liefdesbrief voor Cecilia. De interpretatie die je krijgt bij het zien van dit moment is niet zo moeilijk te beschrijven. Je ziet letterlijk dat Robbie moeite heeft de juiste woorden te vinden en je ziet hem klassieke muziek opzetten om zo betere inspiratie te krijgen. Mijn vernieuwde interpretatie wijkt hier een beetje van af. Als je goed gaat nadenken zie je alles door de ogen van Briony en heeft ze dit achteraf allemaal opgeschreven. Dit moment kan Briony nooit gezien hebben en kan ze dus niet weten of Robbie meerdere brieven heeft geschreven en hoe hij aan de juiste woorden is gekomen. Op dit moment in de film voelt Briony dat er wat mis is met Robbie, wat dus betekent dat ze deze interpretatie van de liefde tussen Robbie en Cecilia achteraf moet hebben verzonnen. Dit kan je echter, naar mijn mening, wel terugzien in deze scene. Je ziet zowel Robbie als Cecilia rokend en luisterend naar klassieke muziek voor zich uit staren. Omdat je dit snel achter elkaar ziet interpreteer je dat ze aan elkaar denken. Briony moet achteraf hebben ingezien dat ze wel degelijk iets voor elkaar voelden al die tijd en dat heeft ze dus ook teruggebracht in deze scene.

Het derde moment dat ik heb uitgekozen is vooral een citaat. Dit citaat komt voor in de film na 56 minuten. Je ziet Cecilia over straat lopen met een brief in haar handen. Tijdens het lopen hoor je haar nadenken en hoor je wat ze in haar brief heeft gezet. Hier volgen de citaten van Cecilia:

“She’s doing nurse’s training at my old hospital..”

“I think she may be doing this as some kind of penance.”

“She says she’s beginning to get the grasp of what she did and what it meant.”

Tijdens het zien van deze scene denk je ook werkelijk dat het gaat om wat Cecilia denkt tijdens het lopen. Na het zien van de laatste scene verandert dit echter. In de laatste scene vertelt Briony dat ze de informatie heeft gekregen die ze nodig had voor het schrijven van haar boek, over de oorlog, de gevangenis etc. Als je logisch gaat nadenken zal ze dus ook de brieven hebben ontvangen die een vriend van Robbie heeft meegenomen na zijn dood. Hierin had ze kunnen lezen over deze citaten. Dit wordt alleen niet letterlijk gezegd in de film. Je zou het ook anders kunnen opvatten en ik denk dat Briony het ook op die manier probeert te brengen. Aangezien de hele film een verhaal van Briony is, zijn alle momenten waar zij niet zelf bij is een interpretatie. Briony was er niet bij toen Cecilia die brief schreef. De gedachtes die je vanuit het hoofd van Cecilia hoort, zijn misschien wel de gedachte die Briony had op dat moment en laat ze deze zo terug komen in de film om zelf om vergiffenis te vragen. De citaten “I think she may be doing this as some kind of penance.” En “She says she’s beginning to get the grasp of what she did and what it meant.” slaan hier dan op terug. Dit is waarschijnlijk wat Briony op dat moment dacht, maar dat ga je pas beseffen na het zien van de laatste scene.

Reflectie en Conclusie.

Het aller-moeilijkste van deze opdracht was het zelf beslissingen nemen over alles. Tijdens het kijken van de film wist ik eigenlijk wel gelijk welk fragment ik wilde kiezen. Ik heb persoonlijk vaak bij films dat ik verder kijk dan dat ik werkelijk zie. Om hier echter een duidelijk verhaal bij te schrijven klonk in mijn hoofd makkelijker dan dat het is. Na de film een paar keer te hebben gezien met een aantekeningenboekje ernaast kwam ik uit op een paar fragmenten die ik kon gebruiken in mijn analyse. Nu heeft iedereen die deze film heeft gezien wel de duidelijkste fragmenten op dit gebied gezien, namelijk de scene bij de fontein en de scene in de bibliotheek. Ik wilde eigenlijk andere fragmenten kiezen, fragmenten die misschien niet door iedereen zo bekeken werden. Het was eigenlijk niet de makkelijkste keuze om te doen na het maken van deze analyse. Dit is vooral omdat je niet heel duidelijk in kan gaan op de elementen die Bordwell & Thompson beschrijven in hun ‘Film Art’ en moest ik dus andere mogelijkheden vinden om mijn scènes en momenten te beschrijven, maar ik denk dat dat wel is gelukt.

Ik heb nu vooral gelet op de gesproken tekst in de film en is de rode draad door mijn verhaal toch wel de interpretaties die je krijgt bij het zien van alle scènes. Volgens Umberto Eco ligt het aan de vorm van het kunstwerk hoe je dingen interpreteert: ‘Deze stimuleert de waarnemer om een bepaalde interpretatie aan het licht te brengen.’ En dat heb ik dan ook gedaan. Jonathan Culler zou mijn Analyse misschien bekritiseren als een overinterpretatie: Een extreme vorm waarbij de kijker een overmaat aan verwondering vertoont. Resultaat: ‘Soms irrelevante maar soms ook vernieuwende en spannende interpretaties.’ Maar dit mogen de lezers zelf beslissen.

De conclusie van mijn essay is niet echt duidelijk te beschrijven, dit komt omdat het meeste uit mijn analyse een persoonlijke interpretatie is die ik wil delen. Maar het is toch wel duidelijk dat na het zien van de film je beeld verandert en dat als je hem nog een keer gaat kijken, je wel tegen een hoop momenten anders aankijkt. In hoeverre dit tot overinterpretatie leidt ligt aan de persoon zelf. Bij mij veranderde het in ieder geval zo dat ik hem gelijk nog een keer wilde kijken om te zien of ik dingen anders ging bekijken. Dit was dan ook duidelijk het geval. Over de geloofwaardigheid valt ook te twisten. Ik denk dat je bij de scènes waar Briony niet bij is moet gaan twijfelen of alle informatie die ze achteraf heeft gekregen wel allemaal juist is. Zoals besproken in de scene over het schrijven van de brief. De scènes waar Briony zelf inzit kunnen bijna niet geloofwaardiger worden omdat ze het zelf allemaal heeft meegemaakt. Hier kan je overigens nog aan twijfelen omdat ze in de laatste scene wel toegeeft sommige dingen verzonnen te hebben. Maar ik denk persoonlijk dat alles over Briony wel autobiografisch is en daardoor ook geloofwaardig blijft.

Bijlagen:
Atonement.doc (382 KB)