Delftse 'moddermicroscoop' mogelijk echte Van Leeuwenhoek
In de Delftse gracht, daar vind je nog eens wat. Nadat vorig jaar 's lands oudste telescoop werd opgediept uit een gedempte gracht in de prinsenstad, heeft een amateur in opgebaggerde Delftse modder nu een mogelijk echte Van Leeuwenhoek-microscoop opgediept. De vinder herkende het apparaat niet, en zette het als 'raar schrijfinstrument' op e-Bay. Daar kocht een Spaanse verzamelaar hem voor 1.500 euro. Als de microscoop echt is, kan hij tienduizenden euro's waard zijn.
Het instrument, gemaakt van koper en niet groter dan een creditcard, wordt in Engeland onderzocht door Leeuwenhoek-onderzoeker Brian Ford van de universiteit van Cambridge. 'Het is echt een verhaal van deze tijd', zegt hij. 'Bizar hoe zo'n instrument opduikt op e-Bay.' Het kleinood kwam samen met diverse antieke muntjes en andere voorwerpen aan het licht in de Delftse Hout, uit grachtenmodder die daar al veel eerder werd achtergelaten.
Maar bij onderzoeksinstituut Huygens ING in Den Haag houdt wetenschapshistoricus Huib Zuidervaart de vlag binnen: eerst zien of de microscoop wel echt is. 'Ik sluit het absoluut niet uit. Deze microscopen waren zo lastig te gebruiken dat er destijds vast mensen moeten zijn geweest die hem teleurgesteld in de gracht hebben gegooid. Maar er zijn ook veel replica's gemaakt. En meneer Ford wil hem niet afstaan voor degelijk onderzoek.'
Ford zelf twijfelt niet aan de echtheid: die zou onder meer blijken uit de vorm van de grondplaat en het feit dat de microscoop niet helemaal symmetrisch is, wat duidt op handwerk. 'Het heeft alle tekenen van echtheid.'
Deze microscopen waren zo lastig te gebruiken dat er destijds vast mensen moeten zijn geweest die hem teleurgesteld in de gracht hebben gegooid
Vader van de microbiologie
Antoni van Leeuwenhoek (1632-1723) geldt als de vader van de microbiologie: hij maakte zo'n vijfhonderd exemplaren van zijn microscoop. 'Daarvan zijn er een stuk of tien over', zegt Zuidervaart. 'Omdat Van Leeuwenhoeks model zo lastig is in het gebruik, zijn de meeste in de loop der tijd weggegooid.'
Nog vorige week maakte Museum Boerhaave bekend een bijzondere, zeer kostbare zilveren Van Leeuwenhoek-microscoop te hebben geïdentificeerd: het instrument dook op in een collectie met antieke poppenhuisspulletjes uit Engeland. Uitgerekend volgende week opent in het museum een tentoonstelling rond het bijzondere object. 'Puur toeval dat die grachtenmicroscoop nu opduikt', zegt conservator Tiemen Cocquyt van Boerhaave. 'Ik heb mijn reserves bij de echtheid, maar ik vind het een interessante vondst waarover nog niet alles is gezegd.'
Mocht het uiteindelijk toch gaan om een replica uit de museumwinkel, dan is het object 'hooguit vijf euro waard', zegt Zuidervaart. 'Daarom wil ik Ford oproepen: heb het lef om naar Museum Boerhaave te komen, zodat we hem deugdelijk kunnen onderzoeken.'
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
