Na een drie uur durende teleconferentie onder leiding van IAAF-voorzitter Sebastian Coe besliste de IAAF met 22 stemmen tegen 1 de voorgestelde sanctie tegen de Russen goed te keuren. Daarmee volgt de IAAF het advies van een onafhankelijke onderzoekscommissie van het Wereldantidopingagentschap WADA. Die bevestigde eerder deze week in een rapport het bestaan van jarenlange, systematische dopingpraktijken in Rusland.

Dat rapport toonde "systematische" samenwerking aan tussen Russische atleten, de nationale atletiekfederatie en het Russische anti-dopingagentschap, en een "diepgewortelde cultuur van valsspelen" waardoor atleten prestatiebevorderende drugs konden gebruiken zonder te moeten vrezen voor dopingtests. Daarom werd in het rapport gevraagd om de Russische atletiekbond integraal te schorsen "tot een nieuw kader is gecreëerd".

Coe: "We moeten ons allemaal schamen"

"We zullen de veranderingen die we willen afdwingen. Pas als dat gebeurt kunnen Russische atleten weer deelnemen aan internationale competities", aldus Coe. "Dit gaat niet om politiek, maar om de bescherming van cleane atleten. Het was een beschamende wake-up call. We zijn het erover eens dat bedrog op geen enkel niveau kan worden getolereerd", aldus nog Coe. De IAAF heeft nu de Russische atletiekbond de zwaarst denkbare straf opgelegd, maar de bestuursleden waren het er onderling ook over eens dat "het systeem niet alleen in Rusland heeft gefaald maar wereldwijd. We moeten in de spiegel kijken, ontdekken waar we falen, en streng zijn in onze vastberadenheid om ze te corrigeren. We moeten ons vandaag allemaal schamen."

Mogelijk toch naar Rio?

Het IAAF nam ook een reeks maatregelen die Rusland moeten helpen om het rechte pad weer te vinden. Welke maatregelen dat zijn, werd niet bekendgemaakt. Wel dat er een inspectieteam ter plaatse zal gaan. Dat wordt voorgezeten door de Noorse dopingexpert Rune Andersen, die het gezelschap van drie IAAF-bestuursleden zal krijgen. Het team moet nagaan of Rusland voldoende inspanningen doet om de situatie te veranderen.

Op 26 maart 2016 komt het bestuur van de IAAF samen in het Welshe Cardiff. Tot dan hebben de Russen vier maanden de tijd om de atletiekwereld van hun goede bedoelingen te overtuigen. De Russische minister van Sport Vitaly Moutko beloofde dat er zo nodig koppen gaan rollen. Hij gaf vrijdag al een schot voor de boeg in opdracht van Vladimir Poetin. "We hebben duidelijke instructies gekregen van de president een gemeenschappelijk draagvlak te vinden met de internationale organisaties. Dat ga ik doen, ik zal me coöperatief opstellen. Als we iemand moeten ontslaan, dan doen we dat. Deze schorsing is maar tijdelijk. We kunnen nog naar Rio."

Gevolgen

Rusland verliest al zeker het recht om volgend jaar het WK snelwandelen en het WK voor junioren te organiseren. Het eerste evenement dat gevolgen ondervindt is het EK veldlopen dat op 13 december in Frankrijk plaatsvindt. Verder riskeren Russische atleten ook het WK indoor, het EK en de Olympische Spelen te missen.

De IAAF schorste in het verleden al meermaals leden. Zo werd Zuid-Afrika geschorst tijdens de Apartheid, en kregen ook Afghanistan, Vanuatu, Algerije en Gabon een schorsing opgelegd. Maar geen van die straffen was dopinggerelateerd. Lamine Diack, de voorganger van Coe als IAAF-voorzitter, is momenteel het onderwerp van een onderzoek van de Franse politie. Hij zou smeergeld gekregen hebben om positieve dopingtests van Russische atleten in de doofpot te steken.

Secretaris-generaal Mikhaïl Boutov meldde dat er een comité werd opgericht dat met het Wereldantidopingagentschap WADA zal gaan samenwerken. “Als het nodig is om de volledige atletiekbond op te kuisen, dan doen we dat”, zei Boutov. “We zijn vastbesloten. Volledig isolement van ons land, van onze atleten, is onrechtvaardig. Doping is een probleem dat geen grenzen kent. We moeten het samen bestrijden.”

Op 16 januari kiest de federatie een nieuwe voorzitter. Die zal een mandaat krijgen tot na de Spelen in Rio. “We hebben een buitengewoon iemand nodig”, beseft Minister van Sport Vitali Moutko, die zijn steun toezegde aan elke maatregel van de federatie die kan helpen om de schorsing op te heffen.

“Waarom worden eerlijke sporters als ikzelf gestraft voor de fouten van anderen”, vraagt Yelena Isinbayeva, “tsarina” van het polsstokspringen, zich af. “De IAAF zou objectief naar de individuele gevallen moeten kijken. “Toen ik de schorsing vernam, was ik echt in shock.”

Door de schorsing, die er kwam na een rapport van het Wereldantidopingagentschap WADA over systematisch dopinggebruik in de Russische atletiekwereld, dreigen de Russische atleten de Olympische Spelen van 2016 in Rio de Janeiro te moeten missen. Mogelijk zullen ze wel onder de olympische vlag kunnen uitkomen. “Daar wordt over gepraat”, beaamt Isinbayeva. “Momenteel is het niemand helemaal duidelijk of het kan. Sowieso zou het niet hetzelfde zijn. We willen onze nationale hymne kunnen zingen.”

Dick Pound, voorzitter van de WADA-onderzoekscommissie, verklaarde dat de schorsing van Rusland kan opgeheven worden als het land snel afdoende maatregelen neemt. “Dick Pound zegt dat ik een slachtoffer ben van het systeem”, weet Isinbayeva. “Maar ik ben helemaal geen slachtoffer van het systeem, ik sta net buiten het systeem.”

Isinbayeva is Ruslands grootste atletiekvedette. Volgend jaar neemt ze afscheid en ze wordt vaak genoemd als iemand die daarna een sleutelrol kan gaan spelen bij een hervormingsproces van de Russische atletiekwereld. “Daar heb ik nog niets over beslist. Na Rio zal ik alle mogelijkheden bekijken”, besluit wereldrecordhoudster Isinbayeva, die in Rio aan haar vijfde en laatste Spelen hoopt deel te kunnen nemen. Op de vorige vier veroverde de 33-jarige Russin twee keer goud en één keer brons.

Isinbayeva had op de persconferentie het gezelschap van Anna Chicherova, olympisch kampioene hoogspringen, en van Sergey Shubenkov, wereldkampioen 110 meter horden. Die laatste noemt de schorsing van Rusland “een bureaucratische beslissing”. “Ik weet namelijk niet wat ik fout gedaan heb en evenmin wat ik kan doen om aan deze sanctie te ontsnappen. Dit maakt me heel boos. Het komt erop neer dat ik gestraft word voor iets wat ik niet gedaan heb. Deze situatie is niet normaal. Het lijkt op wat mijn moeder destijds heeft meegemaakt. De geschiedenis herhaalt zich.” Shubenkov is de zoon van zevenkampster Natalya Shubenkova. Die miste in 1984 de Spelen door de Sovjet-boycot.