Ik ben een vrouw van 42. Mijn man van 44 en ik zijn twintig jaar getrouwd. Wij hebben geen kinderen. Er is ooit over gepraat, maar eigenlijk zagen we het allebei niet zitten. En ondertussen zijn we te oud. Ik wil al een hele tijd stoppen met de pil, omdat ik er last van heb. Anderhalf jaar geleden heb ik hem gevraagd om een vasectomie te laten doen. Hij zegt wel dat hij dat wil doen, maar hij onderneemt geen actie. Ik begrijp eerlijk gezegd niet wat het probleem is. En ik ben het ook beu om er telkens over te beginnen. Het klopt toch dat een vasectomie een compleet ongevaarlijke procedure is?

'Ik kan begrijpen dat je gefrustreerd bent over het vermijdingsgedrag van je partner, zeker als het al zo lang duurt. Vanuit medisch oogpunt heb je in ieder geval gelijk: aan een vasectomie zijn zo goed als geen risico's verbonden. Aan beide kanten van de balzak wordt een sneetje van ongeveer een centimeter gemaakt. Vervolgens worden de zaadleiders afgebonden en dichtgeschroeid. De wonden worden dichtgenaaid met oplosbare draad, die na een paar weken vanzelf verdwijnt. Heel de ingreep duurt ongeveer een half uur. Als het gebeurt onder lokale verdoving, dan kun je direct terug naar huis. Soms wordt algemene verdoving gebruikt. Dan moet je nog een halve dag in het ziekenhuis blijven. Zodra de verdoving is uitgewerkt, beginnen de liezen en de balzak pijn te doen, en krijg je te maken met zwelling, soms ook bloed of wondvocht uit de wonden. Het kan een tijdje duren voor dat allemaal wegtrekt, reken op een week. Pijnstillers kunnen helpen. De eerste week doe je best geen zware inspanningen, en ook fietsen of sporten is af te raden. Na een week kun je (waarschijnlijk) opnieuw seks hebben, maar je moet dan wel nog anticonceptie gebruiken, want je bent nog niet steriel. De laatste stap in de procedure is dat na een periode van twee maanden een spermastaal onderzocht wordt om te checken of er nog zaadcellen in zitten. Zijn die er niet, dan is de vasectomie geslaagd. Een vasectomie heeft in principe daarna geen verdere effecten, behalve natuurlijk dat je onvruchtbaar bent. Het ejaculaat ziet er nog hetzelfde uit, en ook qua erecties of gevoeligheid van de penis verandert er niks.

Dat zijn de objectieve feiten. Daarnaast is de vraag hoe hij jouw vraag emotioneel beleeft. Het spreekt voor zich dat de meeste mannen niet staan te springen om in hun balzak te laten snijden en een week met pijn aan hun edele delen rond te lopen. Maar daar ligt het kalf meestal niet gebonden. Ik merk in de praktijk dat de twijfels regelmatig op een dieper niveau liggen. De essentie van een vasectomie, als je het vergelijkt met andere vormen van anticonceptie, is dat het onomkeerbaar is. Als hij dit doet, dan is hij honderd procent zeker dat hij zal sterven zonder ooit vader te zijn geweest. Nu hoor je me niet zeggen dat mensen die geen kinderen hebben daar per definitie spijt van hebben. Dat is niet zo. Maar het is wel een vraag waar heel wat emotionele bagage kan aanhangen. Toen jullie enkele jaren geleden beslisten om het niet te doen, was er nog altijd de optie om terug te keren op die beslissing. Na een vasectomie niet meer. Misschien moet hij alsnog rouwen om het kind dat hij nooit zal hebben. Onomkeerbare beslissingen over vruchtbaarheid kunnen mensen er ook toe aanzetten om hun seksleven, hun relatie en hun leven te gaan evalueren. Er wordt vaak smalend gedaan over mannen met een midlifecrisis. Maar het is een realiteit dat zijn gezonde leven over de helft is, en dat er ondertussen heel wat toekomstmogelijkheden mogelijkheden zijn weggevallen. Het is niet zo gek om daar bij stil te staan. Als je echt wilt weten wat maakt dat hij met zijn mond ja zegt, maar met zijn benen nee, dan zou ik voorlopig stoppen met zeuren. Ik zou hem uitnodigen om meer te vertellen over hoe hij jullie seksleven, jullie relatie en de rest van zijn leven ervaart. En als hij ingaat op die uitnodiging, zou ik niet beginnen discussiëren. Het belangrijkste lijkt me nu om te begrijpen wat er aan de hand is.

Alexander Witpas is seksuoloog en criminoloog. Hij heeft een praktijk in Antwerpen en werkt bij de Vlaamse Gemeenschap rond preventieve gezondheidszorg.