Barcelona is een brandpunt voor jihadisten in Spanje

Terreur in Spanje stond vroeger gelijk aan die van de Baskische afscheidingsbeweging ETA, maar die heeft de wapens neergelegd en was toch al uiteen aan het vallen.

Midden maart 2004 vielen er dan 192 doden bij verschillende bomaanslagen tegen treinen in Madrid (foto in tekst). Die aanslag was het werk van de moslimterreurgroep Al Qaeda, die eerder ook in New York en Washington (2001), Bali in Indonesië (2002) en later ook in Londen (2005) zou toeslaan.

De planners van de aanslagen in Madrid zouden overigens via netwerken in Catalonië naar het buitenland ontkomen zijn. Bovendien bleek dat de twee leiders van de aanslagen van 9/11 in de VS enkele maanden tevoren nabij Barcelona waren bijeengekomen om hun plannen vorm te geven.

Na Madrid zijn de Spaanse veiligheidsdiensten met duizenden extra mensen versterkt, gingen die erg efficiënt werken en de voorbije decennia slaagden ze erin om tal van jihadistische netwerken te ontmantelen en plannen voor aanslagen in Spanje te verijdelen.

Tegelijk met "intelligence" wordt er ook preventief gewerkt tegen radicalisering van moslimjongeren. Migranten uit moslimlanden zijn in Spanje doorgaans veel beter geïntegreerd dan in andere landen en er zijn minder spanningen, wat rekrutering van jongeren moeilijker maakt, maar niet uitsluit.

Wat bij die terreurbestrijding opvalt, is dat Catalonië -de autonome regio waartoe Barcelona behoort- erg vaak genoemd wordt. Meer dan een derde van alle arrestaties van terreurverdachten vond plaats in Catalonië. De voorbije jaren stijgt dat aantal zelfs.

De reden ligt voor de hand: Catalonië telt meer dan een half miljoen moslims; dat is veel meer dan gelijk welk andere Spaanse regio. Het gaat dan vooral om mensen van Marokkaanse afkomst, maar er wonen ook nogal wat Pakistanen. Dat is historisch, want Marokko ligt net ten zuiden van Spanje en een deel ervan, de Rif, werd een tijdlang gekoloniseerd door Spanje. Dat land bezit nu nog de enclaves Ceuta en Mellila op de Noord-Afrikaanse kust. De inwoners van die enclaves kunnen zonder visum heen en weer reizen tussen Spanje en Marokko.

In de jaren 90 waren er in Catalonië netwerken van de Algerijnse terreurgroep GIA actief, nadien ook groepen die banden hadden met Al Qaeda en zelfs de Pakistaanse taliban (TTP). De voorbije jaren probeerde ook IS te rekruteren en dan ook vooral in en rond Barcelona. In april dit jaar werden in Catalonië en in Valencia overigens een tiental mensen opgepakt die banden met IS zouden hebben en verdacht worden van betrokkenheid bij de aanslagen in België en Frankrijk.

Het is echter niet duidelijk waarom de terroristen nu toeslaan in Barcelona. Anders dan bijvoorbeeld België neemt Spanje niet deel aan de geallieerde coalitie die vanuit de lucht IS bombardeert in Syrië en Irak. Wel leidt een kleine groep Spaanse militairen het Iraakse leger op.

Het feit dat men IS niet bombardeert, is dan ook garantie dat er geen aanslagen komen en dat is inzake propaganda eigenlijk een blunder voor de terreurgroep. Tevens zal de Spaanse politie nu nog scherper optreden tegenover jihadistische netwerken, waardoor die nog verder in het gedrang dreigen te komen.

Mogelijk voelden de netwerken de hete adem van de Spaanse politie in hun nek en beslisten ze om hals over kop de aanslagen in Barcelona uit te voeren, vooraleer ze opgepakt zouden worden.

Hoe dan ook wijst IS in zijn propaganda erg vaak naar de periode van duizend jaar geleden toen de moslimrijken grote delen van Spanje controleerden. In die propagande stelt IS zich tot doel om al-Andalus -Andalusië of het zuiden van Spanje- opnieuw te heroveren voor de islam. Dat kan in Barcelona ook gespeeld hebben. 

Hoe erg de aanslagen ook zijn, Catalonië is zeker ook geen speeltuin voor moslimterroristen en salafisten. Vanuit Spanje zouden er 150 mensen vertrokken zijn om zich in Syrië en Irak bij IS aan te sluiten. Ter vergelijking: vanuit heel Europa zouden er dat 6.000 zijn geweest. Het grootste contingent daarvan, bijna 2.000, kwamen uit Frankrijk. 

In "Terzake" liet expert radicalisering Nafees Hamid eveneens zijn licht schijnen over de vraag waarom terroristen net Barcelona als doelwit hebben gekozen en hoe het zit met de radicale islam in Spanje. Zijn uiteenzetting kan u hieronder bekijken: