Vorige week was er heel wat commotie ontstaan omdat neussprays binnenkort zonder voorschrift te verkrijgen zijn en omdat ze niet langer terugbetaald zouden worden.

Bij “De inspecteur” op Radio 2 heeft minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) nu aangekondigd dat ze haar beleid aanpast. “Voor mensen die daar echt nood aan hebben, zullen ze op voorschrift verkrijgbaar blijven en dus terugbetaald worden. Voor de mensen die de sprays niet echt nodig hebben, blijft het zoals we beslist hebben, zonder voorschrift en dus iets duurder.”

De minister benadrukt dat naar schatting de helft van de mensen die neussprays gebruiken die eigenlijk niet nodig hebben. En dat dokters ze dus alleen nog zouden mogen voorschrijven aan mensen die ze echt nodig hebben.

Vanaf 1 januari worden ontstekingsremmende neussprays niet meer terugbetaald. Een middeltje zoals Nasonex wordt daardoor maar liefst negen keer duurder. Huisartsen vrezen dat patiënten daardoor sneller naar gevaarlijkere sprays zullen grijpen.

Wachtzalen van huisartsen zitten vol met patiënten met een verstopte neus. Zij krijgen vaak zogenaamde ‘nasale corticosteroïden’ voorgeschreven, zoals Nasonex, Flixonase Aqua of Avamys. Vanaf 1 januari heb je niet langer een voorschrift nodig voor deze medicijnen. Dat betekent ook dat je ze vanaf dan volledig uit eigen zak moet betalen. Voor een verpakking Nasonex, die je nu nog 1,05 euro kost, zal je dan 9,45 euro moeten neertellen. De maatregel van minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) moet de staatskas 15,3 miljoen euro opleveren. In 2014 werden er bijna 2 miljoen voorgeschreven sprays verkocht.

Dokter Steven Haesaert van het Syndicaat van Vlaamse Huisartsen is geen voorstander van de maatregel. Hij vreest dat patiënten sneller naar goedkopere maar gevaarlijkere varianten zullen grijpen, zoals Otrivine of Nasa Rhinathiol, die nu al vrij verkrijgbaar zijn.

“Een bedrieglijk probleem”, noemt Marc Van Ranst de neussprayverslaving. Duizenden Vlamingen zijn volgens de bekende viroloog echte junkies die niet meer zonder hun verstuiver kunnen. “Neem dat flesje af en ze gaan gekke dingen doen. Ze raken geagiteerd en geïrriteerd.” Huisarts Patrik Vankrunkelsven bevestigt de aantallen en ziet regelmatig verslaafden in zijn praktijk. “Na tien dagen puffen kunnen velen niet meer zonder”, zeggen ze.

De middeltjes worden meestal gebruikt tegen een verkoudheid of een allergie. Maar ze zijn niet allemaal even onschuldig. De ontstekingsremmende sprays, die werken op basis van cortisone, hebben een beperkte impact op het lichaam. Alleen de verstuivers waar xylometazoline in zit - o.a. in Nesivine en Otrivin - hebben een verslavend effect.

“Ze werken té goed”, zegt Vankrunkelsven. “Alsof er een bommetje in je neus ontploft. Xylometazoline zorgt ervoor dat de gezwollen slijmvliezen in de neus meteen krimpen en de bloedvaatjes vernauwen. Waardoor je weer vrijer kan ademen. Wanneer je stopt met spuiten verwijden die bloedvaatjes weer, worden de slijmen opnieuw dikker en moet je weer gaan puffen.”

Vicieuze cirkel

Een vicieuze cirkel dus. En daarin schuilt het gevaar. “Je zult er niet aan sterven, maar het slijmvlies kan zo ernstig beschadigd raken dat je chronisch verkouden blijft”, weet Vankrunkelsven. Voor mensen die elke dag spuiten heeft Van Krunkelsven één raad: stoppen. “Je mag zo’n spray maximaal vijf dagen na mekaar gebruiken. Als je echt niet zonder kan is fysiologisch water een goed alternatief. Zo’n zoutoplossing zuivert en kan hoegenaamd geen kwaad.”

Van Krunkelsven en Van Ranst vrezen nog meer verslaafden nu Maggie De Block (Open VLD) besloten heeft de ontstekingsremmende neussprays - Nasonex, Flixonase Aqua of Avamys- vanaf 1 januari niet meer terug te betalen. “Omdat deze onschadelijke sprays negen keer duurder gaan uitvallen zullen mensen naar goedkopere meer verslavende varianten als Nesivine en Otrivin grijpen”, aldus Van Ranst. “Voor mijn part mogen al die middelen alleen onder begeleiding en onder voorschrift toegediend mogen worden. Want eerlijk, ze betekenen een gevaar voor de volksgezondheid.”