Manchester staat stil bij gruwelijkste terreuraanslag in Britse geschiedenis: iedereen is nu Mancunian

'Sorry hiervoor.' Met een wit zakdoekje wrijft Martin Brayford een paar tranen weg. De gepensioneerde ambtenaar en devoot christen heeft net een boodschap achtergelaten voor de slachtoffers van de terreuraanslag in Manchester. 'Het grijpt me meer aan dan ik had verwacht. Ik ken de slachtoffers niet, maar het hadden mijn kleinkinderen kunnen zijn. ' Dan, peinzend: 'We moeten door, natuurlijk, we kunnen niet anders, maar niet vandaag. Vandaag zoeken we naar woorden. Vandaag staan we stil.'

En stil staat Manchester, op de dag na de gruwelijkste terreuraanslag uit de Britse geschiedenis. Trams rijden niet en winkels zijn gesloten in de wijde omgeving van de Manchester Arena waar de 22-jarige terrorist Salman Abedi, een bekende van de politie, maandagavond met een spijkerbom dood en verderf zaaide na een concert van Ariana Grande. Er vielen 22 doden en bijna 60 gewonden, onder wie veel kinderen. Het eerste slachtoffer dat bij naam werd genoemd was Saffie Rose Roussos, een 8-jarig meisje dat met haar zus en moeder naar het concert was gegaan.

Campagne

Onmiddellijk na het nieuws legden de politieke partijen hun verkiezingscampagnes voor onbepaalde tijd neer, zoals de campagne voor het EU-referendum een jaar geleden werd opgeschort na de barbaarse moord op de Labour-politicus Jo Cox.

Het Verenigd Koninkrijk heeft veel ervaring met terreur, van IRA tot Al Qaida, maar deze aanslag tart het voorstellingsvermogen. 'Het doelbewust vermoorden van kinderen, dat is een nieuw dieptepunt. Waar eindigt dit?' vraagt Len Priestley zich af, nadat hij bloed heeft gedoneerd voor de slachtoffers.

Bij de bloedbank in het hartje van de stad heeft zich dinsdagochtend nog voor het openen van de deuren een rij wachtenden gevormd. 'Het is het minste wat we kunnen doen, op dit soort momenten moeten we er voor elkaar zijn, meer dan ooit', zegt de oud-schoolmedewerker uit Salford, bij wie een gevoel van machteloosheid samengaat met ingehouden woede. 'Ik ben geen fan van de man, maar ik denk dat Donald Trump de dader op een juiste wijze heeft getypeerd door hem een 'loser' te noemen.'

Woede in media

Minder ingehouden is de woede in de media.

Op de radio pleit de controversiële columnist Katie Hopkins voor 'the final solution' voor het probleem van moslimterreur, terwijl de opinieleider Brendan O'Neill de tijd rijp acht voor echte actie, in plaats van het branden van kaarsjes en het halfstok hangen van vlaggen. Oud-topschaker Nigel Short mengt zich twitterend in het debat door de islam met een woordspeling een religion of pieces te noemen. De Westminster-aanslag, waarbij in maart vijf slachtoffers vielen, ligt nog vers in het geheugen. 

In de geboortestad van de industriële revolutie regeert de stilte, vanaf het moment dat je arriveert op het station, waar een Sikh-agent met een stoere doek over zijn haardos en een machinegeweer in zijn handen de ingang bewaakt. Tientallen bobby's bevolken de straten, terwijl de terroristenjagers elders in de stad invallen plegen bij verdachte adressen, onder meer bij de terrorist. Het lijkt onwaarschijnlijk dat Abedi alleen heeft geopereerd; daarvoor was de aanslag te 'professioneel'. Een inval in Fallowfields gaat gepaard met een gecontroleerde ontploffing.

Gespannen

Hoe gespannen de sfeer is, blijkt in de loop van de ochtend wanneer winkelcentrum Arndale plotseling wordt ontruimd. Terwijl de politie een verdachte man arresteert, stormen mensen naar buiten. 'Ze kwamen als een vloedgolf op me af', vertelt Elton Darlo even later, een door schilder Lowry geïnspireerde kunstenaar die schetsen maakt van het straatleven. 'Wij Mancunians kunnen wel tegen een stootje', klinkt het. In de jaren negentig werd Arndale door de IRA opgeblazen met de zwaarste bom die ooit is gebruikt. Daarbij vielen geen doden: de terroristen hadden van tevoren gewaarschuwd.

Dit keer was er geen waarschuwing. En Manchester, de muziekstad, de stad van Joy Division, Oasis en Stone Roses, is in shock. 'Ik herken mijn stad niet, het is zo stil, het is surreëel', zegt tandarts Shah, een brunette die met haar vriend Matthew op een ongebruikelijk zonnig St Ann Square zit, waar een bloemenzee ontstaat aan de voeten van Richard Cobden, een Victoriaanse staatsman en weldoener. 'Ik zit hier omdat enkele patiënten hun afspraken hebben afgezegd. Maar we moeten door en dat begint met de kleine dingen. Ik moet zo melk halen voor de thee, bedenk ik me nu.'

^{Lees verder onder de afbeelding.}

De aanslag haalt ook het beste in de mensen naar boven. Zo was er de dakloze man die de Arena binnen rende. Daar ondersteunde hij een meisje dat haar benen verloor. Een ander slachtoffer stierf in zijn troostende armen. Gedurende de nacht boden Mancunians vreemden onderdak aan en reden taxichauffeurs gratis naar het Etihad-stadion waar concertgangers werden opgevangen. Er kwamen zelfs cabbies uit Liverpool.

Cafés delen dinsdag gratis versnaperingen en drankjes uit aan hulpverleners. En aan zwervers. Leden van de Pinkstergemeente knuffelen, desgewenst, voorbijgangers. Verkopers van The Manchester Evening News (kop: 'TERROR IN THE ARENA') doen goede zaken. Een leus als: Live life to discover, op de gevel van een hotel, krijgt opeens een wrange betekenis.

Iedereen Mancunian

Voor de deur van een pizzeria, gevestigd in een weverij waar calvinisten vroeger bijeenkwamen om te bidden, houden geestelijk leiders een spontane gebedsdienst. Amba Sultama, een vrouw van Pakistaanse komaf, deelt pakjes sinaasappelsap uit. 'Mijn zoon had naar dat concert gewild en had bijna een kaartje gekocht. Hij vond het toch te duur. Na het horen van het nieuws was ik zo blij dat hij niet is gegaan, maar toen dacht ik aan al die andere kinderen. Het is zo vreselijk.'

De dingen zullen wat haar betreft nooit meer hetzelfde zijn. 'Als mijn zoon uitgaat, zal ik geen oog dichtdoen.' De onbezorgdheid is ook weg bij de 19-jarige Georgia, die met enkele vriendinnen staat te praten, te fluisteren bijna. Ze werkt bij een telefooncentrale, dat zijn deuren vandaag heeft gesloten. 'Ik werd vanmorgen met een dreun wakker toen ik mijn mobieltje aandeed. Ik belde vrienden die er waren, die bleken ongedeerd te zijn. Ik zal extra waakzaam zijn op drukke plekken.'

Maar dan toch weer die onverzettelijkheid. Op het volle terras van Thomas's Chop House klinkt opeens een applaus wanneer een groep Sikhs passeert. Ze dragen borden met de tekst 'I Love MCR'. Ze zijn op weg naar de wake op Albert Square, normaal gesproken de plek waar de voetbalclubs hun overwinningen vieren. Duizenden mensen verzamelen zich daar. Volwassenen met bloemen, kinderen met beertjes. City en United-fans staan zij aan zij. De plaatselijke Cricketlegende Andrew Flintoff laat zich zien. Een enkeling is in een lantaarnpaal geklommen.

Iedereen is nu Mancunian.

Minuten stilte lijken uren te duren en worden slechts verstoord door kwetterende pimpelmezen. Rouwmuziek zorgt voor tranen, zelfs bij de stoerste mannen. Het plein mag dan vernoemd zijn naar koningin Victoria's echtgenoot; de Victoriaanse stiff-upper-lip is buiten dienst. Leiders van kerken en politieke partijen staan op het podium, waar de dichter Tony Welsh de harten verovert met This is the place, een ode aan de stad. 'Make us a brew while you're up, love, go on...'. Een ovatie galmt tussen de gebouwen, gevolgd door: 'MANCHESTER, MANCHESTER, MANCHESTER'.

De stilte is verbroken.