Vluchtleiding neemt afscheid van komeetlander Philae

Het Duitse vluchtleidingscentrum DLR (Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt e.V.), dat de leiding heeft over het consortium achter Philae, zegt dat de komeetlander nu waarschijnlijk bedekt is met stof, en veel te koud is om nog te kunnen functioneren.

"Jammer genoeg is de waarschijnlijkheid dat Philae opnieuw het contact herstelt met ons team in het controlecentrum, bijna gelijk aan nul, en we gaan niet langer opdrachten sturen naar de komeetlander", zei Stephan Ulamec, de projectmanager voor Philae bij DLR.

De historische landing van Philae op de komeet verliep niet vlekkeloos. De kleine lander bleek in de zwakke zwaartekracht van 67P/Churyumov-Gerasimenko niet in staat om zich vast te haken aan het ijzige oppervlak, en Philae botste wel drie keer weer omhoog. De eerste keer vloog de lander tot een kilometer boven het oppervlak van de komeet en duurde het 110 minuten voor hij opnieuw aan het oppervlak kwam en dan weer stuiterde.

Toen Philae uiteindelijk tot stilstand kwam, was zijn precieze locatie onbekend maar het was duidelijk uit beelden en andere informatie dat de lander in een ongelukkige hoek was neergekomen, en in de schaduw. Dat betekende dat de wetenschappelijke activiteiten van de komeetlander beperkt waren tot een enkele lading van zijn batterijen, die normaal met zonnepanelen moesten opgeladen worden.

Philae ging daarop in een "winterslaap", maar toen de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko in zijn baan dichter bij de zon kwam, gaf de lander opnieuw tekenen van leven. Op 13 juni slaagde de vluchtleiding erin om via de ruimtesonde Rosetta contact te leggen met Philae, en daarna lukte dat nog een aantal keren.

Het laatste contact dateert echter alweer van 9 juli 2015, en de komeet suist nu rond in een veel kouder deel van zijn omloop, waarbij de temperatuur daalt tot -180 graden. Philae was niet ontworpen om te functioneren bij een dergelijke lage temperatuur.

"Het zou zeer verrassend zijn mochten we nu nog een signaal ontvangen", zei doctor Ulamec.  

De belangrijkste wetenschappelijke adviseur van het European Space Agency (ESA) Mark McCaughrean zei dat het nieuws van vandaag droevig was maar onvermijdelijk.

Op 14 juni bracht de ESA deze prent uit van Philae die uit zijn winterslaap ontwaakt (illustratie: ESA).

"Het is uiteraard een droevige dag", zo zei hij aan BBC5. "Philae sprak zeker tot de verbeelding van mensen overal ter wereld in 2014, maar aan alle goede dingen komt een einde. Overigens, als Philae keurig op het oppervlak zou geland zijn, zou de hele missie al in maart voorbij geweest omdat de komeetlander oververhit zou geraakt zijn."

En voor Philae gestopt is met communiceren, heeft de komeetlander massa's gegevens doorgestuurd over de komeet, die onderzoekers nog jaren zullen bezighouden, zei DLR. En professor McCaughrean voegde daar aan toe dat de Rosetta-sonde "nog steeds ter plaatse is en fantastische wetenschap bedrijft".

Hoewel er altijd nog hoop is, valt de realiteit van de ijzige omstandigheden in de ruimte moeilijk te ontkennen. 

De extreem lage temperaturen op de plaatsen die in de schaduw liggen op komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko hebben waarschijnlijk al een aantal onderdelen van Philae aangetast en zelfs defect gemaakt. En hoewel een aantal onderdelen van de lander wel speciaal ontworpen waren voor deze onherbergzame omgeving, werden een aantal elektronische onderdelen, zoals de boordcomputer en de communicatie-module ondergebracht in een "warme doos", en die onderdelen zijn zonder enige twijfel al ver over hun limiet gegaan.

Bovendien kunnen er nog andere oorzaken zijn waardoor de lander niet meer antwoordt: hij kan zoals gezegd bedekt zijn met stof, of een straal gas uit het binnenste van de komeet kan de lander in een nieuwe positie geblazen hebben, waardoor zijn antennes geblokkeerd zijn.

Het zou mooi zijn om nog een afscheidsfoto van Philae te kunnen nemen vanuit het moederschip Rosetta, als dat later dit jaar dichter bij de komeet komt.

Rosetta heeft echter al vanop 20 kilometer afstand een foto genomen van de positie waar de komeetlander zich zou bevinden, en daar is niet veel op te zien. Om dichterbij te komen en foto's met een hogere resolutie te kunnen nemen, zou Rosetta in het woelige zwaartekrachtveld van de onregelmatig gevormde komeet moeten komen.

Daar zou het moeilijk zijn om de ruimtesonde te besturen en dat is een risico dat de vluchtleiding niet moet nemen, aangezien Rosetta en zijn wetenschappelijke observaties nu de prioriteit krijgen. Het hoogtepunt daarvan zal in september komen, als Rosetta traag naar de komeet zal afdalen om er zelf te "landen". Rosetta is niet ontworpen om te landen op de komeet, en zal dus neerstorten, zij het zo traag mogelijk.

Een voorstelling van Philae zoals hij had moeten landen op het oppervlak van komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko (Illustratie: DLR).