'Aandacht voor bevingen Groningen komt twintig jaar te laat'

Hoe volgt u het nieuws?

'Ik ben natuurlijk ontzettend geïnteresseerd in aardbevingen, dus al het wetenschappelijke nieuws volg ik op de voet. Maar ook daarnaast ben ik een nieuwsfreak. Ik lees alles en zit elke avond klaar voor het journaal.'

Wat vond u het meest opvallend aan het nieuws over de aardbeving in Nepal?

'Nepal ligt natuurlijk op een breukvlak, want China en India bewegen naar elkaar toe. Zo ontstond en ontstaat nog steeds de Himalaya. Er zit daardoor steeds meer spanningsopbouw in de grond. Opvallend aan deze beving is vooral hoe ondiep het epicentrum was, waarschijnlijk maar tien kilometer onder het oppervlak. Dan is de energie ontzettend snel boven en veroorzaakt veel schade.'

Is Nepal er vanaf, nu die energie is vrijgekomen?

'Helaas niet, want bij zo'n ontlading worden grote steenmassa's verplaatst en wordt elders in de grond weer spanning opgebouwd. Breuklijnen verderop komen onder extra spanning te staan. Én er staan nog forse naschokken op stapel. Zulke schokken zijn misschien minder heftig dan de beving zelf, maar betekenen wel vaak de genadeklap voor gebouwen die tot dan toe overeind waren gebleven.'

De aardbeving heeft tot nu toe aan 5000 mensen het leven gekost en het dodental kan nog verder oplopen. Had het aantal slachtoffers kunnen worden beperkt?

'Er werd al langer gewaarschuwd voor een mogelijke aardbeving, maar tegen zulk natuurgeweld kunnen mensen zich slecht wapenen. Het lijkt me vooral een kwestie van geld. In Japan en Californië is veel meer geld beschikbaar om huizen en gebouwen, zelfs torenflats, bevingsbestendig te bouwen. Daar trillen ze mee en blijven dus staan. In Nepal is dat geld er niet. Aan de andere kant: ook hout - wat relatief goedkoop is - trilt mee en doorstaat een beving veel beter dan de meeste huizen in Nepal.

'Persoonlijk erger ik me heel erg aan het feit dat internationale hulp altijd zo langzaam op gang komt. Dat de Nederlandse hulp er niet binnen 24 uur was, terwijl de kans om mensen levend terug te vinden ieder uur afneemt. Ik heb het al vaker gezegd, maar waarom kunnen we er niet voor zorgen dat er op drie plaatsen in de wereld, dichtbij een internationaal vliegveld, een internationaal team standby staat? Met zware machinerie, speurhonden en vliegtuigen. Die kunnen dan overal ter wereld binnen 24 uur beginnen met redden.'

Op eigen bodem heeft u ook kritiek op het beleid ten opzichte van aardbevingen. U voert al jaren een strijd tegen de gaslobby in Groningen. Wat is op dat vlak het laatste nieuws?

'Vandaag kwam naar buiten dat de Tweede Kamer de bewijslast voor Groningers met bevingsschade wil omkeren, maar het belangrijkste vind ik dat er nog steeds geen instituut bestaat dat onafhankelijk onderzoek doet naar de gaswinning. Als je per jaar tien miljard euro met gas verdient, kun je best een kleine fractie van dat geld vrijmaken voor onderzoek naar de effecten. Ik heb twintig jaar aan de bel getrokken over de mogelijke gevaren, maar bij veel instanties was geen enkele wetenschappelijke drive om te weten hoe het zat. Het KNMI en het NAM hadden de data, deden er niks mee en weigerden de gegevens aan onafhankelijke geologen te geven.

'Pas sinds twee jaar is er aandacht voor de gevolgen en de veiligheid van de Groningers. Na het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, waaruit bleek dat veiligheid lange tijd geen enkele rol speelde, hebben minister Kamp en het NAM hun excuses aangeboden en de gasproductie enigszins teruggeschroefd.

'Er is dus een voorzichtige kentering gaande, alleen wel twintig jaar te laat. Het was te lang een ons-kent-ons wereldje, gericht op maximale winst en doof voor tegengeluid. Geologie is het laatste staatsgeheim van Nederland, heb ik daarom wel eens gezegd. Wie weet welke bevingen hadden kunnen worden voorkomen als ze eerder onderzoek hadden toegelaten.'

Op 1 juli gaat minister Kamp de gasproductie vaststellen voor de rest van het jaar. Wat verwacht u?

'De overheid heeft er een handje van om twee dagen voor een belangrijk debat onbegrijpelijke en dikke rapporten van instanties als het NAM bij Kamerleden over de schutting te gooien. Ik hoop dat minister Kamp dit keer zo slim is om de rapporten voor die tijd te laten reviewen door onafhankelijke geologen die het vertrouwen van de Groningers hebben. Als je dat niet doet, vraag je om problemen.'

Welk ander nieuws viel u vandaag op?

'Ik las vanochtend dat Bulgaren en Roemenen in Nederland zich meer gediscrimineerd voelen. Ik denk dat ze gelijk hebben, maar ik ben een wetenschapper, dus probeer het nieuws altijd in een context te plaatsen. Mijn vrouw komt bijvoorbeeld uit Kameroen en zegt dat ze in Nederland nog nooit is gediscrimineerd, behalve door Polen. En ik kom voor mijn werk overal ter wereld, op de gekste plekken. Helaas wordt op iedere plek wel iemand gediscrimineerd.'

U bent naast geoloog ook uitvinder. Wat is de leukste uitvinding die de afgelopen tijd het nieuws haalde?

'Ik was erg onder de indruk van de Waka Waka, een zaklamp voor mensen in ontwikkelingslanden die op zonnecellen werkt. Of van de Bio-Bus in Engeland, die rijdt op biomethaan dat afkomstig is van menselijke uitwerpselen en voedselrestanten. Zelf ben ik momenteel bezig met een project dat via zonne-energie water uit woestijnzand wil winnen. Als het lukt  zou dat betekenen dat je water kunt creëren op plaatsen waar veel zon maar absoluut geen water is, bijvoorbeeld in Mali, Niger en Oman.'