De Grauwe: "Harde brexit is goed nieuws voor de Europese Unie"

Geen gedeeltelijk of geassocieerd lidmaatschap van de EU, geen regeling die het Verenigd Koninkrijk "half binnen en half buiten" de EU laat, maar wel een volledig vertrek: dat is wat de Britse premier Theresa May voor ogen heeft bij het uitvoeren van de brexit, zo heeft ze vandaag bekendgemaakt.

"Deze keuze was onvermijdelijk", meent professor De Grauwe. "De politieke dynamiek in het Verenigd Koninkrijk is de jongste maanden helemaal die richting uit gegaan. Veel leden van de Conservatieve partij willen een harde brexit."

"Voor de EU is het een goeie zaak dat May klare wijn heeft geschonken", denkt hij. "Andere scenario's die een band tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU hadden behouden, zouden tot grote onenigheid tussen de overige lidstaten hebben geleid. Sommige landen gunnen de Britten wat meer, andere helemaal niet. Ook bij een harde brexit zullen de EU-lidstaten het niet altijd met elkaar eens zijn, maar de discussie zal minder hoog oplaaien."

Bovendien kan een harde brexit de Europese integratie bevorderen, stelt De Grauwe. "Het Verenigd Koninkrijk heeft integratie altijd geblokkeerd. Uiteraard telt de EU nog meer landen die dit niet willen, maar toch kan dit de samenwerking een nieuwe dynamiek geven."

Als voorbeeld haalt De Grauwe een heikel thema als belastingen aan. "Het Verenigd Koninkrijk heeft die altijd nationaal willen houden. Het gevolg is dat multinationals Europese landen tegen elkaar opzetten om de vennootschapsbelasting zo laag mogelijk te houden. Als de EU de vennootschapsbelasting in alle landen gelijkschakelt, verliezen de grote bedrijven hun macht en moeten ze eindelijk belastingen betalen. Ik denk dat een meerderheid van de Europeanen dit steunt."

Na de onderhandelingen over het vertrek uit de EU wil het Verenigd Koninkrijk een nieuw handelsverdrag met diezelfde EU onderhandelen. Voor De Grauwe staat het als een paal boven water dat deze hele procedure langer dan twee jaar zal duren, een termijn die May eerder naar voren had geschoven.

"Als May daarin gelooft, dan is ze Theresa in Wonderland", zegt hij. "De onderhandelingen kunnen vijf jaar duren of zelfs langer. Kijk naar het vrijhandelsakkoord CETA dat de EU en Canada hebben gesloten. De onderhandelingen hiervoor hebben zeven jaar aangesleept. Bovendien moeten alle 27 EU-lidstaten het nieuwe handelsverdrag met het Verenigd Koninkrijk ooit goedkeuren. Dat kan veel tijd in beslag nemen."

Hoewel May na het vertrek geen status zoals Noorwegen of Zwitserland wil, zal dit volgens De Grauwe in de praktijk wel degelijk zo zijn. "Zwitserland maakt geen deel uit van de eenheidsmarkt, maar heeft wel tal van bilaterale akkoorden. Speciale commissies gaan voortdurend na of de Zwitserse regels compatibel zijn met de Europese. Als het Verenigd Koninkrijk ook in de toekomst met ons handel wil drijven, zal het zijn regels onvermijdelijk aan de onze moeten aanpassen."

Wat de gevolgen van een harde brexit voor de Britse economie zullen zijn, is ook voor De Grauwe koffiedik kijken. "Een mogelijk effect kan zijn dat Britse bedrijven die erg op het Europese vasteland zijn aangewezen, uit het Verenigd Koninkrijk zullen vertrekken. Dit betekent dat het land belangrijke netwerken kan verliezen."

Toch verwacht De Grauwe niet dat de Britse economie de dieperik zal in gaan. "Ze zal veeleer wat blutsen en builen te verwerken krijgen. Als een harde brexit migratie bemoeilijkt, kan dit wel grote gevolgen hebben voor sommige sectoren. De City in Londen hangt in grote mate af van buitenlandse werknemers. Ook de Britse universiteiten zijn veel internationaler georiënteerd dan de onze. Zij zouden dat zeker voelen."

De Belgische economie zal al bij al weinig onder een harde brexit lijden, zegt De Grauwe. "Het Verenigd Koninkrijk zal minder toegankelijk zijn voor de Belgische export, maar het land is slechts onze vierde of vijfde handelspartner. Sommige Belgische bedrijven zullen verliezen lijden, maar veeleer beperkt."

De kans is volgens De Grauwe wel groot dat zomaar naar het Verenigd Koninkrijk reizen in de toekomst niet meer zal kunnen. "Nu kan dat nog gewoon met een Belgische identiteitskaart, maar het is niet zeker dat dit zo blijft. Mogelijk hebben we binnenkort een paspoort nodig of misschien zelfs een visum."

De positie van de EU bij de onderhandelingen met het Verenigd Koninkrijk zal niet verzwakken bij een harde brexit, stelt De Grauwe. "Het Verenigd Koninkrijk is vragende partij voor een nieuw handelsakkoord na het vertrek. De EU is hiertoe bereid, maar de Britten hebben veel meer te verliezen bij het uitblijven van zo'n akkoord dan wij. De handel die zij met Europa voeren neemt een veel groter aandeel in hun totale handel in dan omgekeerd. Onze positie is sterker."

Dat de Britten dreigen met een verlaagde vennootschapsbelasting om zo meer investeringen aan te trekken, baart De Grauwe weinig zorgen. "Als bedrijven minder belastingen betalen, moeten anderen meer belastingen ophoesten of moet de overheid minder uitgeven. Het is zeer de vraag dat een meerderheid van de Britten dit zal steunen. Bovendien kan een verlaagde vennootschapsbelasting tegenmaatregelen uitlokken. Weinig mensen zullen hiervan profiteren, behalve aandeelhouders."