Jonathan van het Reve: wie durft als eerste een touwtje uit de brievenbus te hangen?
Jan Terlouw is een beschaafde populist. Voor zijn 85ste verjaardag kreeg hij een paar minuten zendtijd bij DWDD en greep die kans aan om de nationale onderbuik eens even flink te bespelen. Hij vertelde over vroeger, toen de mensen elkaar nog zo vertrouwden dat er touwtjes uit brievenbussen hingen. Over Trump, over de plastic oceaansoep en de opwarmende aarde. Allemaal grote gevaren die ons bedreigen, en allemaal makkelijk op te lossen - als we elkaar maar weer vertróúwen.
Het studiopubliek klapte uitzonderlijk lang. Volgens Hans Beerekamp, DWDD-gezicht en tv-recensent voor NRC Handelsblad, duurde het wel 23 seconden - langer dan hij ooit had meegemaakt in het programma. Beerekamp noemt het betoog 'een verademing', en betreurt dat Terlouw waarschijnlijk niet in de politiek zal terugkeren. Hij is niet de enige: 'Terlouw for president' klinkt het op Twitter, en kranten schrijven al dagen bloedserieuze stukken over 'het touwtje van Terlouw'.
Nu kun je vragen: is het niet te makkelijk om hier meteen weer zo cynisch over te doen? Terlouw biedt dan wel geen concrete oplossingen, maar hij steekt tenminste zijn nek uit. Bovendien is hij zeer intelligent en ervaren, dus hij weet waarover hij spreekt. De plasticsoep is écht, net als klimaatverandering. En inderdaad: als je elkaar niet meer vertrouwen kan, waar blíjf je dan?
Dat mag allemaal zo zijn, maar hoe kun je nou serieus pleiten voor een terugkeer van het onderlinge vertrouwen zonder te zeggen waardoor dat vertrouwen is verdwenen? De politiek moet weer integer zijn, vindt Terlouw. Dat is knap bedacht, maar politici zijn niet de bevolkingsgroep waarvoor mensen hun deur op slot doen. Dat zijn inbrekers en overvallers. Maar als je dat zegt, wordt het gewoon een VVD-betoog. En als je erbij vertelt wat voor achtergrond die boeven vaak hebben, wordt het pardoes PVV-nostalgie.
Maar Terlouw is van D66 en heel beschaafd, dus in plaats van 'vroeger kón je elkaar nog vertrouwen' zegt hij: 'we vertrouwen elkaar niet meer'. We. Er is geen vijand, we zijn het zelf. En vertrouwen is gratis, dus de oplossing van deze problemen kost u, de kiezer, helemaal niets. Ook het klimaat kan trouwens heel simpel en gratis worden gefikst, zegt hij. Geen probleem, kwestie van vertrouwen. Ik weet niet wat de definitie van populisme is, maar Terlouw leunt dus sterk op nostalgie, noemt politici onbetrouwbaar, geeft een simpele vijand - namelijk wantrouwen - de schuld van alles en ontkent dat het klimaat een serieus probleem is.
Vertrouwen is gratis, dus de oplossing kost u helemaal niets
De vraag is nu wie als eerste een touwtje uit de brievenbus durft te hangen. Vroeger, toen je nog gewoon mocht roken, las ik een cartoon op de binnenkant van een pakje Rizla. Er stond een file, maar één mannetje had de oplossing. Hij stak zijn hoofd uit het raam en schreeuwde: 'File? Niks file. Ik tel tot drie, en dan gaan we allemaal tegelijk 160 rijden!' Destijds lachten we daar om, maar vandaag zou dat mannetje dus 23 seconden applaus krijgen.
Jonathan van het Reve op Twitter: @JvhReve
Terlouw leunt op nostalgie en noemt politici onbetrouwbaar