Gastcolumn: 'Vrouwelijke Doctor in Doctor Who zal het niet makkelijk hebben'

Na maanden wachten was het afgelopen zondag dan eindelijk zover: de bekendmaking van de nieuwe Doctor Who. Nadat de huidige hoofdrolspeler, Peter Capaldi, in januari had aangekondigd dat hij eind 2017 zou stoppen, werden de liefhebbers van de series in spanning gehouden en ondanks veel geruchten bleef de identiteit van Capaldi's opvolger geheim. Dus zaten honderdduizenden fans na het einde van de Wimbledonfinale nagelbijtend aan de televisie gekluisterd om de onthulling van de dertiende Doctor mee te maken. Het aankondigingsfilmpje van de BBC duurde slechts één minuut en dan was het grote nieuws eruit: It's a girl!

Voor het eerst sinds het begin van de serie in 1963 zal de titelrol van de legendarische buitenaardse Time Lord dus door een vrouw worden vertolkt. De hoofdproducent van de series, Chris Chibnell, gaf de primeur aan de vijfendertigjarige Engelse actrice Jodie Whittaker met wie hij al eerder had samengewerkt, in de thriller-series Broadchurch.

De keuze voor Jodie Whittaker is niet de eerste 'gender swap' in een bekende film of serie. Lucy Liu als Joan Watson in de Sherlock Holmes-remake Elementary, en Judi Dench in de rol van James Bond-baas M gingen Whittaker voor. Maar desondanks zal de nieuwe Doctor het niet makkelijk hebben want ook in 2017 is een vrouwelijke Doctor kennelijk allesbehalve vanzelfsprekend.

_{(Tekst loopt door onder de video)}

Nurse Who

Naast veel positieve reacties - van vrouwen én van mannen - was er dan ook een reeks aan seksistische commentaren op Twitter en andere social media. En de inhoud ervan deed je vermoeden dat sommige fans van de scifi-series nog steeds niet zijn aangekomen in de eenentwintigste eeuw. Zo werd de show omgedoopt tot Nurse Who - want vrouwen zijn uiteraard alleen geschikt tot verpleegster - en er werden foto's gepost van de nieuwe TARDIS, het ruimteschip van Doctor Who, heringericht als gigantische keuken.

Maar misschien zijn de vrouwenonvriendelijke commentaren minder verbazingwekkend dan het op het eerste gezicht lijkt. Want nog steeds worden de meeste hoofdrollen in films door mannen gespeeld, zeker als het gaat om helden in blockbusters uit Hollywood. Maar ook daarbuiten is het aandeel van vrouwelijke hoofdrollen beperkt. Een week voor de aankondiging van de nieuwe Doctor Who presenteerde de Tatort-actrice Maria Furtwängler het resultaat van een uitgebreid onderzoek van de universiteit Rostock waaruit blijkt dat slechts een derde van de hoofdrollen in Duitse bioscoop- en televisiefilms met vrouwen wordt bezet.

En ook de BBC was net, een week voor de aankondiging van Whittaker, met minder vrouwenvriendelijke berichten in het nieuws gekomen. Mannelijke presentatoren en tv-sterren blijken substantieel meer te verdienen dan hun vrouwelijke collega's.

'Echte' wereld

Het aandeel van vrouwelijke hoofdrollen in films en de hoogte van hun betaling is niet alleen voor actrices relevant. Het zegt ook iets over de maatschappelijke acceptatie van vrouwen in leidende functies in de 'echte' wereld. Of zoals Mark Hoppus van de Amerikaanse band Blink-182 het in een sarcastisch bedoeld commentaar op Twitter heeft verwoord: 'Oh great, a female Doctor Who. What next? Female real doctors? Female pilots? Female scientists? Female sisters and mothers? Female WOMEN?!' Je moet er toch inderdaad niet aan denken...

En wie twijfelt of de keuze voor een vrouwelijke Doctor een goed idee was, hoeft alleen maar naar de reacties van meisjes en jonge vrouwen te kijken die in groten getale op YouTube werden gepost. Bijvoorbeeld die van Julianne die aan het einde van het aankondigingsfilmpje stralend uitriep: 'Finally!' En ook kan lang nog niet iedereen zich vinden in een vrouwelijke Time Lord, de boodschap voor meiden als Julianne is wel duidelijk: in 2017 kun je als vrouw alles worden, ook Doctor Who. Gelukkig maar.

^{Britta Böhler is juriste en deze maand gastcolumnist van Volkskrant.nl.}