Portugese conservatieven winnen verkiezingen, maar verliezen meerderheid

Voor de verkiezingen was een nek-aan-nekrace voorspeld tussen de conservatieven (PàF) en de PS, de grootste linkse oppositiepartij. Daar is echter weinig van in huis gekomen. De conservatieven blijven ruim het grootste blok met 38,5 procent van de stemmen, goed voor 104 van de 230 zitjes in het parlement.

De socialisten blijven steken op 32,4 procent, goed voor 85 zetels. Het kleinere Linkse Blok, geïnspireerd door Syriza in Griekenland, verdubbelt zijn stemmenaantal en haalt 10,2 procent en 19 zetels. Ze zijn daarmee groter dan de communisten, die samen met de Groenen 8,3 procent en 17 zetels binnenhalen.

Passos Coelho was bescheiden in zijn overwinningsspeech. "We interpreteren deze resultaten met veel nederigheid", zei hij. "We zijn er niet in geslaagd om een meerderheid te behalen in het parlement." De conservatieven komen daar 12 zetels voor te kort. Een centrumrechtse minderheidsregering is een mogelijkheid, maar dat belooft weinig stabiliteit. In het verleden slaagden die kabinetten er zelden of nooit in om de rit uit te zitten.

Bovendien wil de premier zijn beleid van bezuinigingen voortzetten, want hij benadrukt dat Portugal nog niet uit de problemen is. De socialisten hebben fel campagne gevoerd tegen dat beleid. Een grote coalitie samen met de conservatieven is dus ook geen evidentie. Al heeft Passos Coelho wel al laten uitschijnen dat hij bereid is om compromissen te sluiten.

Kunnen de linkse partijen samen een coalitie vormen? In theorie wel, want ze hebben een meerderheid. In de praktijk is dat heel erg moeilijk, onder meer omdat de kleine linkse partijen zich tegen de EU en de euro richten. PS-voorzitter Antonio Costa heeft de deur evenwel nog niet gesloten.

De linkse oppositieleider, die beloofd had om het inkomen van de gewone Portugezen te verhogen, blijft aan als voorzitter van de socialisten, ondanks de nederlaag. "Niemand mag erop rekenen dat de socialisten een beleid zullen steunen dat ingaat tegen waar ze voor staan. Een grote meerderheid van de Portugezen heeft voor verandering gestemd", klinkt het strijdvaardig.

Kortom, een makkelijke keuze is er niet. "Portugal gaat een moeilijke periode tegemoet", zegt correspondent José Da Silva. Wat ook opvalt: slechts 57 procent van de stemgerechtigden is komen opdagen. Nog nooit gingen zo weinig Portugezen naar de stembus. "De mensen hebben het moeilijk en ze zijn het moe. Ze hebben aan de politiek een rode kaart laten zien", meent Da Silva.

Als Passos Coelho erin slaagt om een regering op de been te brengen en zichzelf op te volgen als premier -wat wel de verwachting is- dan is hij de eerste Europese leider die daarin slaagt na het opleggen van een zwaar bezuinigingsbeleid als gevolg van de financiële crisis die uitbrak in 2008 en 2009.

Onderstaande kaartje van Observador.pt geeft een overzicht van de verkiezingsuitslag. Daaruit blijkt meteen het grote verschil tussen noord en zuid. Het rijkere noorden stemt rechts, het armere zuiden stemt links.