Deze fout uit 2000 mag Clinton vanavond niet maken
Het eerste tv-debat tussen presidentskandidaten is van cruciaal belang, zo zullen Hillary Clinton en Donald Trump vannacht ondervinden. Kijk maar naar wat Al Gore in 2000 overkwam toen hij tegenover George W. Bush stond. Dat heeft Gore volgens sommige adviseurs zelfs het presidentschap gekost, zo getuigen ze in The New York Times.
Karen Hughes, de adviseur van Bush die de voorbereidingen van het eerste debat overzag, ziet vooral de goede Amerikaanse economie als een bedreiging voor de Republikeinse presidentskandidaat. "De tijden waren relatief goed. We moesten mensen een reden geven om voor verandering te stemmen en hen overtuigen dat George W. Bush de man was die de klus kon klaren."
Volgens Stuart Stevens, de media-adviseur van Bush, begon het team heel erg vroeg aan de voorbereidingen van het debat. "Met het eerste debat kan je immers de meeste kiezers bereiken."
Tijdens de voorbereidingen moest Bush verschillende nepdebatten doen. Daarbij speelde Judd Gregg, gewezen senator van New Hampshire, de rol van Gore. "Ik heb me twee maanden lang helemaal geabsorbeerd in wat Gore dacht, wat zijn beleid was, en hoe ik dacht dat hij zou reageren op Bush", licht ze toe. "Gore is zeer, zeer slim, maar extreem arrogant. Ik deed mijn best om Gore te zijn."
Stand-in
Al Gore, de Democratische presidentskandidaat, begon zich pas in de zomer voor te bereiden. "Hij had al zo vaak gedebatteerd", legt Robert Shrum, topadviseur van Gore uit.
"Wat Gore echt wilde in dat debat, was mensen tonen dat hij de problemen kon oplossen in de diepte, in tegenstelling tot Bush", zegt een andere topadviseur van de kandidaat, Tad Devine. Maar tijdens de voorbereidingen kwamen er problemen aan het licht. Volgens adviseur Carter Eskew kwamen zijn antwoorden niet altijd even naturel over.
'Er zijn weinig dingen die belangrijker zijn in zo'n oefendebat dan de persoon die je tegenstander speelt'
Bovendien moesten ze enkele weken voor het debat op zoek naar een nieuwe stand-in om Bush te spelen tijdens de nepdebatten. Ze schakelden Paul Begala in, die Gore kende van de campagne van Bill Clinton in 1992. "Hij heeft zich snel voorbereid en goed werk geleverd, maar hij was meer een karikatuur van Bush, terwijl zijn voorganger misschien wel het echte personage van Bush speelde. Er zijn weinig dingen die belangrijker zijn in zo'n oefendebat dan de persoon die je tegenstander speelt", zegt Eskew daarover.
Minachting
Een week voor het debat werden nog meer barsten in de voorbereiding duidelijk. "Ik kon onmiddellijk de vinger leggen op een probleem van Gore: een rauwe, tomeloze minachting die hij had voor Bush", legt Bush-stand-in Begala uit. "Gore zou soms zuchten wanneer ik praatte, of fronsen, of met zijn ogen rollen. En zijn toon en taal ook... alles wees erop dat Gore Bush een idioot vond."
"We vertelden Gore dat hij niet mocht reageren, dat hij gewoon moest neerkijken en wat neerpennen", zegt adviseur Shrum. Normaal gezien zouden er geen reactieshots van de kandidaten uitgezonden worden. "Maar we maakten ons zorgen dat de zenders daarvan zouden afstappen, dat ze twee aparte beelden naast elkaar zouden uitzenden", aldus adviseur Devine.
Bij Bush liep de voorbereiding vlotter. Omdat zijn antwoorden beter werden, besloot het team een volledig nepdebat te organiseren. Maar dat draaide uit op een ramp. "We deden het debat om 21 uur, wanneer het echte debat ook zou plaatsvinden. Normaal gezien gaat hij dan naar bed en leest hij een boek", zegt Bush-adviseur Hughes. Zijn collega Stevens speelde moderator. "Condoleezza Rice schoof de een na de andere gele post-it door met vragen over buitenlands beleid. Ik stelde die, maar Bush had er geen zin in. Uiteindelijk kwam er een post-it, waarop stond: 'Het maakt niet uit, we zijn gedoemd.'"
Hufter
Maar toch was het Gore die tijdens het debat de mist in ging. Hij gaf de juiste antwoorden en leek inhoudelijk de meest geschikte presidentskandidaat. "Maar hij was ook de hele tijd aan het zuchten en reageren op Bush, en dat terwijl er veel reactiebeelden getoond werden", legt Shrum uit. "Het was onbegrijpelijk: alsof de dingen die hij niet mocht doen op zijn to do-list terecht waren gekomen."
Het voorbereidingsteam van Bush keek naar het debat in de buurt van het Gore-team. "Soms hoorden we ze roepen en juichen. Wij keken dan naar elkaar en zeiden: 'Ik weet het niet... Ligt het aan mij of komt Gore nu over als een ongelooflijke hufter?'", zegt Bush-adviseur Stevens.
'Het was onbegrijpelijk: alsof de dingen die hij niet mocht doen op zijn to do-list terecht waren gekomen'
Jim Lehrer, PBS-anker en de moderator van het debat, beschrijft hoe hij na het debat met zijn familie buitenwandelde en hoe zijn dochter plots iets zei dat hij naar eigen zeggen nooit zal vergeten: "Oh pap, wat deed Gore toch?" Toen hij verduidelijking vroeg, haalde ze het gepuf, gezucht en het ooggerol van Gore aan. "Dat zal de berichtgeving over het debat gaan leiden." En ze had gelijk.
(Lees verder onder de video.)
Fataal
De impact van de negatieve houding van Gore werd voor zijn adviseurs duidelijk in de perskamer. "Reporters bleven maar vragen stellen over het zuchten, de reacties, de overdrijvingen", licht Shrum toe.
"Alle goede antwoorden van Gore ten spijt, zijn het zijn gevoelens voor Bush die hem fataal zijn geworden", meent Begala. "Je kan je niet veroorloven om met zo'n minachting naar iemand te kijken, terwijl miljoenen mensen hem hebben genomineerd als hun vaandeldrager."
'Alle goede antwoorden van Gore ten spijt, zijn het zijn gevoelens voor Bush die hem fataal zijn geworden'
Gore-adviseur Devine is er achteraf zeker van: "Als Gore het eerste debat duidelijk en beslissend had gewonnen, dan zou hij president geworden zijn. Daar bestaat geen twijfel over."
Hillary Clinton kan haar minachting voor Trump dus maar beter niet te hard laten opvallen.
Lees het volledige stuk uit The New York Times in onze pluszone: "What Al Gore's First Debate Against George W. Bush Can Teach Hillary Clinton." (+)