"In India veel meer eerbied voor vrouw dan in het nieuws komt"

Vrouwen hebben een lagere status in India, al is dat ooit anders geweest. "In oorsprong staat de vrouw in India hoger dan de man", legt zuster Jeanne Devos uit. Devos heeft jarenlang gewoond en gewerkt in India en zette zich er onder meer in voor vrouwenrechten. "Maar intussen zijn meisjes minder gewenst door de dowry, bruidsschat. Vroeger volstond het om kookpotten e.d. mee te geven, maar nu is er een geldsom aan verbonden en dat is vaak bijna het bezit van de ganse familie."

Dat ernstige probleem op het vlak van genderdiscriminatie begint al van voor de geboorte. "Er worden 80% meer abortussen uitgevoerd op vrouwelijke foetussen", zegt zuster Devos. "Wettelijk is dit al verboden, maar het hangt natuurlijk nog altijd van de dokter af."

Na de geboorte gaat dit voort. Jongens krijgen eten voor de meisjes en worden in alles gepamperd. "Er is geen sociale zekerheid voor ouderen, dus gaan ze inwonen bij hun zoon. De nood om een jongen in de familie te hebben, is groot. Meisjes trekken na hun huwelijk toch in bij een vreemde familie."

Volgens de Amerikaanse professor Jacqueline Bhabha die meewerkt aan het Harvard Gender Violence Project wordt er in grote delen van de Indische samenleving dan ook geaccepteerd dat vrouwen ten dienste staan van mannen.

Opvoeding over de verhouding tussen man en vrouw ontbreekt quasi volledig in de Indiase samenleving. De man-vrouw-verhouding zit dus al van bij de start scheef. Het onderwijs zou hier een belangrijke rol kunnen spelen omdat gedrag aangeleerd, maar ook afgeleerd kan worden. Maar ook naschoolse activiteiten of zelfs soaps of andere tv-programma's kunnen een belangrijke rol spelen.

Op dit moment is ongeveer de helft van de bevolking in India jonger dan 30. Een meerderheid van hen zijn mannen. Er zijn dus te weinig vrouwen voor al die mannen.

Tussen 1971 en nu is het aantal verkrachtingszaken in India exponentieel toegenomen (van 2.500 per jaar tot 25.000) en dan nog wordt er vanuit gegaan dat amper 10% van de gevallen aangegeven wordt bij de politie. Verkrachting is immers gelinkt aan schaamte en vernedering. En er bestaat ook de angst om verbannen te worden door familie en vrienden.

Toch beklemtoont zuster Devos dat verkrachtingen er in India altijd geweest zijn, net als in ons land. Jeanne Devos heeft vooral veel twijfels bij het opvoeren van een terdoodveroordeelde verkrachter in de media. "Hij is niet de stem van de mannen in India. Dit is helemaal niet de houding van de meeste mannen in India. Het is belangrijk om dit verhaal te situeren in een bredere realiteit. Er is in India veel meer eerbied tegenover de vrouw dan hier in het nieuws komt. Er zitten ook veel mannen in de vrouwenbeweging die zich al lang zwaar inzet tegen het bruidsschatsysteem."

De enorme stijging van het aantal verkrachtingszaken in steden wordt door sommigen onder meer toegeschreven aan het feit dat vrouwen meer buitenshuis gaan werken en dat mannen hier weigerachtig tegenover staan. Ze hebben nooit geleerd om om te gaan met onafhankelijke vrouwen. Vooral in de opkomende IT-industrie werken veel hoogopgeleide vrouwen, wat voor veel mannen botst met de traditie van "vrouw aan de haard". Zuster Devos is het niet helemaal eens met deze theorie. Zij benadrukt dat jongens vaak al jong moeten leren te overleven in grotere steden en dat ze daardoor in jeugdbendes en in de criminaliteit kunnen belanden.

Daarnaast is er in bepaalde regio's veel werkloosheid, vooral bij mannen. In een patriarchale maatschappij, is geweld dan vaak nog een van de weinige dingen waarmee mannen respect lijken te kunnen afdwingen.

Per 1.000 inwoners is er in India gemiddeld 1 politieagent. Daarnaast zijn er ook erg weinig vrouwelijke agenten. In New Delhi, de stad die sinds enkele jaren de bedenkelijke titel "verkrachtingshoofdstad" van India heeft, is amper 7% van de agenten een vrouw. Slachtoffers worden ook niet altijd au sérieux genomen wanneer ze aangifte doen van een verkrachting.

Verkrachtingen worden al zwaarder bestraft, maar toch heerst er nog vaak een gevoel van straffeloosheid. De politie geeft het slachtoffer soms ook het gevoel de schuldige te zijn. In sommige gevallen zijn de politieagenten zelf ook verkrachter.

Huiselijk geweld wordt ook vaak geaccepteerd. Uit een rapport van Unicef uit 2012 blijkt dat 57% van de Indiase jongens en 53% tussen 15 en 19 denkt dat het slaan van een vrouw gerechtvaardigd is. Vrouwen nemen ook nog vaak de schuld op zich wanneer ze geslagen worden.

Naast het gebrek aan politieagenten dat effectief wordt ingezet om de burgers te beschermen is er ook het trage rechtssysteem in India, vooral omdat er een gebrek aan rechters is. Per miljoen mensen zijn er ongeveer 15 rechters.

De wetgeving rond verkrachting is na het incident van december 2012 strenger geworden. Verkrachtingsprocessen moeten sneller behandeld worden en de daders moeten ook strenger gestraft worden, in sommige gevallen zelfs met de doodstraf.

Er is begin dit jaar ook een app gelanceerd waarmee vrouwen die zich in een noodsituatie bevinden een alarmsignaal kunnen uitsturen. Vrouwenorganisaties in India eisen al langer dat er meer respect komt voor vrouwen en dat daders van verkrachting ook daadwerkelijk vervolgd worden.

Maar wat opvalt is dat de problematiek van de verkrachtingen vooral rond macht draait.

"Panorama" zendt vanavond de documentaire "India's daughter" uit waarin het gruwelijke verhaal van Jyoti verteld wordt. Ze stond op het punt geneeskunde te gaan studeren en werd na een bioscoopbezoek door een aantal mannen in een bus brutaal verkracht. De vriend die bij haar was, kon niets doen. Ze was zodanig toegetakeld dat ze uiteindelijk aan het verwondingen bezweken is. Net als de verkrachting werd ook de documentaire erover wereldnieuws, niet alleen omdat de schokkende feiten er haarfijn in worden gereconstrueerd, maar zeker ook omdat de daders aan het woord komen. Hun getuigenis is minstens even schokkend als de feiten zelf.

"Panorama" begint vanavond om 21.30 uur op Canvas. Er zijn ook nog heruitzendingen op vrijdag 3 april om 18.40 uur en op zondag 5 april om 19.05 uur. De reportage is na uitzending ook te herbekijken in de videozone van deredactie.be.