"De straat wordt monddood gemaakt"

Het is een grappig filmpje dat Wouter Deprez op Facebook postte. Je ziet hem eerst in zijn huiskamer. Omdat de geplande klimaatmars omwille van de terreurdreiging en de veiligheid verboden is ("eerst in Parijs, daarna in Brussel en toen zelfs in Oostende") roept Deprez op tot de "allereerste thuisbetoging uit de wereldgeschiedenis". Het beeld switcht naar andere locaties en hij zegt: "Neem een foto van je betoging in je living. Of in je kelder. Neem een foto in je badkamer. Een foto in je tuin. Een foto op je dak. Misschien zelfs op straat." Altijd met de hashtag #WeAreMarching.

Dat laatste werd in Gent wel gedaan onder impuls van Nic Balthazar. En in badstad Oostende, waar burgemeester Johan Vande Lanotte de klimaatmars pas op 6 december wilde laten plaatsvinden, werd gistermiddag een mensenketting gevormd. "Zonder toelating van de autoriteiten", zei het persbericht. "Het is burgerlijke ongehoorzaamheid", zegt organisator Johan Bultiauw. "We willen ons gewoon niet meer laten doen door ingepompte angst. De kerstmarkt en de ijspiste zijn wel open. Maar in een tijd dat er miljoenen klimaatvluchtelingen zijn, mogen we niet samenkomen?"

Bultiauw is de enige niet meer die er genoeg van heeft. Zaterdag schreef Yves Desmet in een essay in Zeno deze rake zinnen: "Mag de vraag nog gesteld worden of de honderden miljoenen die men nu aan het uitgeven is, en die eerder de angst vergroten dan doen verminderen, wel op de nuttigste manier besteed worden?" En vrijdag al mailde Thomas Weyts, in naam van veertig mensen uit vakbonden, sociale bewegingen, academici en actievoerders, een oproep onder de titel 'Van angst naar verzet'. Daarin ook de vraag waar plots die 400 miljoen euro vandaan komt, geld dat niet zomaar beschikbaar is voor pakweg armoedebestrijding. In die mail: "Wij weigeren nog langer in angst te leven. Wij zeggen neen tegen de autoritaire staat die we onder onze ogen geboren zien worden." En ook: "We roepen de sociale en politieke oppositie tegen de regering op om opnieuw op straat te komen. Om te tonen dat we niet ophouden te leven en op te komen voor een betere wereld."

Lees ook:

Het pamflet van Yves Desmet: Mag je in dit land nog vragen stellen, of moeten we allemaal zwijgen, en ons leven zoals we dat kenden opgeven?

Weyts spoorde gisteren dus naar Brussel om voor het Beursgebouw toch klimaatacties te eisen. Gisteravond hadden zo'n vierhonderd mensen de petitie ondertekend. Naast de initiatiefnemers onder meer viroloog Marc Van Ranst, socioloog Ludo De Witte en auteur Tine Hens. Weyts: "Vorige week was in Sint-Gillis al een debat over Syrië verboden. En plots merkten we dat we niet meer op straat mochten komen. Het debat werd dus hooguit nog wat in de kranten gevoerd, maar de straat is de afgelopen twee weken monddood gemaakt. Daar verzetten we ons tegen."

Omdat, zegt Weyts, ze vinden dat de huidige beleidsvoerders onder het mom van veiligheidsmaatregelen beslissingen nemen die op véél langere termijn zware gevolgen hebben. "Bij de achttien maatregelen die de regering-Michel neemt in het kader van de terrorismebestrijding, zijn er toch waarbij je vragen kunt stellen vanuit juridisch oogpunt. De verlenging van de administratieve aanhouding van 24 naar 72 uur: is dat wel oké? En we krijgen echt stellig de indruk dat deze regering hiervan gebruik maakt om protest onmogelijk te maken."

En er is meer: "Het is geen toeval dat een aantal parlementsleden van MR net nu een wetsvoorstel indienden om stakingspiketten moeilijker te maken." Maar Weyts verwijt ook de oppositie, zowel politiek als sociaal, te weinig in te brengen tegen dat discours van angst. "Natuurlijk is er angst voor het terrorisme. Maar er is precies ook angst om daar nu iets tegen in te brengen. Angst is misschien meer gepast voor het repressieve van veel maatregelen. En het is teleurstellend te zien hoe de oppositie zich in het parlement liet doen. Ze zetten zich volop achter de nationale eenheid en hebben enkel wat kritiek op de communicatie."

Weigeren

Burgerlijke ongehoorzaamheid dus. In Oostende wilden ze in daden omzetten wat de oproep 'Van angst tot verzet' zo verwoordt: "De geschiedenis werd nooit gemaakt door wie vooraf toestemming vroeg." In de kou en de regen kwamen driehonderd mensen samen. "Men probeert mensen tegen elkaar op te zetten", zegt Bultiauw. "Dat doet men door angst in de hand te werken. Ik vind dat we moeten weigeren daaraan toe te geven."

Vraag is of meer kan? Wat 'verzet' nu echt betekent? Een petitie is een eerste stap. Op straat komen. Maar ook altijd toch met de veiligheid in het achterhoofd? "Natuurlijk", besluit Weyts. "En wij zijn geen veiligheidsspecialisten. Maar we denken niet dat het aanstellen van een niet-verkozen en niet-gecontroleerde regeringscommissaris een goeie zaak is. Of dat een niet-verkozen orgaan als OCAD het land mag leiden."

Tenslotte, Wouter Deprez in zijn filmpje: "En voor wie écht durft, is er op 6 december een echte klimaatmars. In Oostende."