Kunnen de Britten nog onder brexit uit, of is dit onomkeerbaar?

"Daarover verschillen de meningen, maar in artikel 50 staat niet dat terugdraaien niet mag", zegt Adriaan Schout, Europa-expert bij de denktank Clingendael. "Juristen hebben de neiging vooral belang te hechten aan papier, maar het gaat vooral om de belangen. Hoe de bepaling zal worden uitgelegd, hangt vooral af van het politieke klimaat."

Maar zal de EU Groot-Brittannië weer in genade ontvangen als de Britten zich bedenken? "In het Europees Parlement zullen er ongetwijfeld mensen zijn, neem bijvoorbeeld Guy Verhofstadt, die zullen zeggen: Blijf alsjeblieft weg. Eerst wilden jullie dat toch zo graag, en nu doe je het niet!" Maar aan de andere kant is het ook weer moeilijk de deur dicht te houden, als Londen op zijn schreden terugkeert. Dat zou erop neerkomen dat een EU-land tegen zijn zin uit de Unie wordt gezet. "Dat is allemaal onbekend terrein", zegt Schout. "Maar ik denk dat politiek veel belangrijker is dan juridische kwesties. Het gaat allemaal om de sfeer. Als er het gevoel heerst dat de stemming in Londen helemaal is omgeslagen, zullen veel landen, zeker Nederland en Duitsland, ervoor zijn Groot-Brittannië lid te laten blijven."

Moeilijk

Bestaat dan niet het gevaar dat andere landen ook met artikel 50 zullen gaan wapperen als ze hun zin willen krijgen? "Die situatie hebben we eigenlijk al met Griekenland gehad. Zij hebben ook gedreigd met Rusland", zegt Schout. "Polen doet ook zijn uiterste best om irritant te zijn en zijn zin te krijgen. Je kunt op allerlei manieren dwarsliggen. Daarvoor heb je artikel 50 en het dreigement de EU te verlaten niet nodig."

Groot-Brittannië en de EU hebben twee jaar de tijd om het eens te worden over een akkoord over de brexit, maar volgens Schout moeten er zoveel zaken worden geregeld dat het heel moeilijk zal worden. "Het kan zijn dat de Britten en de EU voor een overgangsconstructie zullen kiezen, bijvoorbeeld een regeling zoals Noorwegen die heeft met de EU. Maar dan moeten de Britten oppassen dat die niet definitief wordt, anders komen ze te zitten met iets dat onvoordeliger is dan wat ze nu hebben." Maar volgens hem is het ook niet uitgesloten dat Londen de stekker uit het hele proces zal trekken als de EU meteen de eindrekening - volgens sommige 60 miljard euro - op tafel legt. "Ze kunnen dan zeggen dat ze dat niet betalen en meteen voor een harde brexit kiezen."