Netanyahu valt Obama aan over Iran

In een speech vol onheilszwangere Churchilliaanse retoriek heeft de Israëlische premier Benjamin Netanyahu Amerika en de wereld gewaarschuwd dat het verkeerde kant op gaat in de onderhandelingen met Iran. Het ontwerpakkoord voorkomt niet dat dit land kernwapens krijgt. Het maakt er juist de weg voor vrij, zei de premier dinsdag in zijn toespraak tot het Amerikaanse Congres.

Met deze alarmistische boodschap nam Netanyahu maximaal afstand van president Barack Obama. Die had zich een dag eerder positief uitgelaten over het akkoord waarover wordt overlegd in Zwitserland. 'Als de Iraniërs het accepteren, zal het akkoord veel effectiever zijn in het aan banden leggen van hun nucleaire programma dan welke militaire actie ook, of wij die nu ondernemen of Israël. Het is ook veel effectiever dan sancties', zei Obama tegen Reuters.

De Israëlische premier ziet dat radicaal anders. 'Als de overeenkomst die nu op tafel ligt wordt aanvaard door Iran, zal dat niet voorkomen dat Iran kernwapens ontwikkelt. Het staat dan vrijwel vast dat Iran kernwapens krijgt. Heel veel.' Dat is een existentiële bedreiging voor Israël, aangezien de hoogste Iraanse leider Khamenei zelfs twittert dat de joodse staat moet worden vernietigd, zei Netanyahu.

Hij begon met Obama te prijzen om de steun die hij Israël de laatste jaren gaf. Maar alles wat de premier daarna zei, was een frontale aanval op Obama's Iran-beleid. Meteen na afloop sloeg een anonieme Witte-Huisfunctionaris terug. Eigenlijk gelooft Netanyahu niet in onderhandelingen met Teheran, hij gelooft alleen in een verandering van regime, zei de functionaris.

Duidelijk is dat de emoties hoog oplopen met nog drie weken te gaan voor de deadline in de onderhandelingen verstrijkt. Op 31 maart moet er een akkoord liggen en dat zet iedereen op scherp. Netanyahu had Obama al geschoffeerd door buiten hem om in te gaan op een Republikeinse uitnodiging om het Congres toe te spreken. De speech zelf zal de stemming er niet beter op hebben gemaakt.

26 staande ovaties

De welhaast presidentiële ontvangst die Netanyahu ten deel viel in het Congres, en de 26 staande ovaties, moeten het Witte Huis pijn hebben gedaan. De toejuichingen waren bedoeld als steunbetuiging aan Israël, maar voor Obama moet het ook hebben gevoeld als een vermaning. 59 Democraten waren uit solidariteit met hun president weggebleven. Aanwezig waren wel Harry Reid en Nancy Pelosi, de Democratische leiders in de Senaat en het Huis.

De botsing tussen Obama en Netanyahu is een confrontatie tussen twee persoonlijkheden, maar ook tussen twee visies. De Amerikaanse president hoopt door dialoog het islamitische regime te kunnen veranderen van tegenspeler in medespeler. Dat vergt volgens hem beweging. In 2012 zei hij dat Iran zijn kernprogramma helemaal moest opgeven. Inmiddels vindt hij dat het programma deels intact mag blijven. Restricties en inspecties moeten voorkomen dat Iran plotsklaps een kernwapen bouwt. Obama wil een waarschuwingstijd van een jaar. De restricties moeten volgens het ontwerpakkoord 'tien jaar of langer' van kracht blijven.

Netanyahu gelooft niet dat het Iraanse bewind kan worden veranderd. Het is volgens hem nog steeds een radicaal en agressief regime, dat zijn invloed in de Arabische wereld steeds verder uitbreidt en niet te vertrouwen valt. Een akkoord dat Irans nucleaire infrastructuur in stand houdt en na tien jaar de restricties opheft, 'plaveit de weg naar een bom'. Dat kan leiden tot een kernwapenwedloop in het Midden-Oosten en tot een 'nucleaire nachtmerrie'.

De premier herinnerde Obama aan zijn eigen woorden: geen akkoord is beter dan een slecht akkoord. 'Dit is een slecht akkoord. We zijn beter af zonder.' Volgens Netanyahu is het Iraanse bewind door de ineenstorting van de olieprijzen 'zeer kwetsbaar'. Alleen met handhaving van harde sancties kan Irans kernprogramma volgens hem worden gestopt.


Aan het slot verwees Netanyahu met gevoel voor drama naar de tribune, waar de schrijver Elie Wiesel zat, een Holocast-overlevende. 'Ik roep de leiders van de wereld op de fouten van het verleden niet te herhalen.' Opnieuw applaudisseerde het Congres.