Premier Michel geeft ‘geen blanco cheque’ aan Turkije

Charles Michel en de andere staatshoofden en regeringsleiders van de Europese Unie overleggen zondag in Brussel met de Turkse premier Ahmet Davutoglu over een actieplan dat de vluchtelingenstromen naar Europa moet indammen. Die toestroom zet de Europese eenheid onder zware druk.

Drie miljard euro

De Europeanen willen tot drie miljard euro vrijmaken om de opvang van de ruim twee miljoen Syrische vluchtelingen in Turkije te verbeteren. De opvang kostte Ankara al meer dan 7 miljard euro. Duits bondskanselier Angela Merkel erkende dat Turkije de voorbije jaren onvoldoende ondersteuning kreeg. ‘Turkije verwacht terecht dat de Europese Unie steun biedt’, zei ze.

Engagementen

Toch hoeden de Europeanen zich voor ‘een blanco cheque’ aan Ankara. Schijf per schijf en gebonden aan voorwaarden, luidt het. ‘We gaan geen Belgisch geld (België zou 72 miljoen euro moeten bijdragen, red) vrijmaken zolang we niet zeker zijn dat de Turkse regering haar engagementen concreet maakt en uitvoert. Turkije moet om evidente geografische redenen een strategische partner zijn, maar ik ben niet naïef en ik denk dat Europa duidelijke taal moet spreken’, verklaarde Michel. De premier wil onder meer toegang voor vluchtelingen tot de Turkse arbeidsmarkt en een strikte controle van de Turkse grenzen met Europa en met Syrië.

Turkije vraagt geld, maar heeft ook politieke wensen. Zo hoopt het land de Europese vraag om samenwerking aan te grijpen om de slabakkende gesprekken over visaliberalisering en de toetreding tot de Europese Unie nieuwe impulsen te geven. In ruil moet Turkije de grenscontroles verstrengen en migranten opnemen die niet in aanmerking komen voor asiel in Europa.

‘Ja, ik vind dat ze veel eisen verdedigen. Een akkoord moet evenwichtig zijn’, stelde Michel. ‘Wij hebben ook onze interne agenda en belangen en die ga ik zeer duidelijk verdedigen.’ In een versnelde toetreding tot de Europese Unie gelooft de eerste minister alvast niet. ‘Turkije staat nog zeer ver van toetreding, bijvoorbeeld wat de mensenrechten betreft. Er is nog veel vooruitgang noodzakelijk.’

‘Ik wil dat er een akkoord komt, zodat Turkije verantwoordelijkheden opneemt, een dat door Europa gesteund wordt en waardoor vluchtelingen kunnen welkom geheten worden.’ Dat zei de Franse president François Hollande.

Wettelijke migratiekanalen

Voorafgaand aan de top met Davutoglu had premier Michel een vergadering met de andere Beneluxlanden, Duitsland, Oostenrijk, Zweden, Finland en Griekenland. Volgens Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker had de bijeenkomst, een initiatief van Angela Merkel, onder meer tot doel om te praten over eventuele wettelijke migratiekanalen voor erkende vluchtelingen. ‘Dit is een treffen tussen enkele landen die bereid zijn om vluchtelingen op een legale manier naar Europa te brengen’, zei de Luxemburger.

Volgens de Duitse krant Frankfurter Allgemeine Zeitung zou er gewerkt worden aan een plan om 400.000 vluchtelingen in Turkije te hervestigen in Europa, maar dat cijfer wordt in Brussel door niemand bevestigd. De Nederlandse premier Mark Rutte maakte ook duidelijk dat er pas gesproken kan worden over de opvang van extra vluchtelingen als Turkije resultaat boekt en het aantal vluchtelingen naar Europa ‘richting nul’ gaat. De ontwerpverklaring van de top beklemtoont ook enkel de bijdrage van de ‘bestaande Europese hervestigingsprogramma’s’. Rutte beklemtoonde ook dat alle lidstaten aan zo’n eventueel programma moeten deelnemen. De huidige programma’s voor een Europese spreiding van vluchtelingen stuiten reeds op zwaar verzet in Centraal- en Oost-Europese landen.

De toenadering tot Turkije speelt zich af tegen een geladen internationale context, met de al jaren aanslepende oorlog in Syrië als epicentrum. Zo zijn de relaties tussen Turkije en Rusland enorm gespannen nadat het Turkse leger deze week een Russische straaljager naar beneden haalde. Intussen lijken elementen uit het onderzoek naar de terreuraanslagen van Parijs erop te duiden dat sommige zelfmoordterroristen via Turkije en Griekenland naar Europa reisden. De Franse president François Hollande beklemtoonde het belang van samenwerking met Ankara in de strijd tegen terrorisme en in de zoektocht naar een politieke oplossing voor Syrië.