Effectief om 6 u vertrokken met het hoofdlampje aan. In het dorp is er nog straatverlichting, maar daarbuiten letten we goed op bij de splitsingen. Een bospad. Natte halmen tegen de blote benen. Lekker fris! Het wordt licht. Wel bewolkt. Geen zonsopgang dus. Een leger slakken in verspreide slagorde. Om kwart voor 8 breekt de zon door. Plassen op de landweg.
Koekjesontbijt op een bank aan het kerkje van Yarnóz. Een bospad langs de heuvelflank. Een ongeduldige kudde schapen blaat om vrijgelaten te worden over de heuvels. We stappen tussen de schapenkeutels...
Bergop, bergaf. Zeker wel 7 keer. In de diepte het Canal de Navarra. De 8ste keer is het een kuitenbijter buiten categorie. Niet praten, krachten doseren. Bij elke bocht hopen we het volgende dorpje te zien liggen. Neen, het kan nog hoger... Tot we beginnen te twijfelen... Al lang geen gele pijlen meer gezien. Een kwartier dalen tot we de afslag vinden. Dat betekent dus: een half uur nutteloos gestegen! Madre mía! We waren de " Altos de la Cruz" aan het beklimmen. We hoefden maar tot 660 m. We zijn zeker 200 m hoger geweest. De dag van Jezus Christus uit het " Credo in unum deum" ! Amai! ( God de Vader was toen we zo'n mooi panorama hadden bij Undués de Lerda. De H. Geest bij de afdaling van de Somport. Overweldigende natuur ginder. Op een hotel stond geschreven. " De natuur is de zichtbare geest. De geest is de onzichtbare natuur"...)
Drie kwartier verloren. Gelukkig hebben we reserve door zo vroeg te vertrekken . De Basken zijn de eersten die ons inhalen. De vader heet Manuel ( een Spaanse naam, hij is geboren in de Francoperiode toen Baskisch verboden was). De zoon heet Aitor, een Baskische naam. (Hij is geboren na de Francotijd.)
In Tiebas kopen we 2 belegde broodjes om mee te nemen. Geduld is een mooie deugd! Zeker als je heel lang op je bestelling moet wachten!
Veel bedrijvigheid hier, 2 grote fabrieken aan de autoweg en de N 121. Ook in vroegere tijden werd deze doorgang door dit vruchtbare deel van Navarra goed bewaakt. In alle dorpjes die we voorbijkomen staan ruïnes van kastelen.
Veilige doorgang onder de A - 15 en de N - 121. Felgekleurde graffiti.
Perzikpauze in Olcoz. Vanaf hier gevarieerder teelten: maïs, wijngaarden, oflijboomgaarden, groenten naast de stoppelvelden. Overal zijn er waterputten en sproeisystemen, aangesloten op het Canal de Navarra. Leuk om af en toe de pelgrims te ontmoeten die we al kennen: de Basken, de fransiscaan, Juana en 3 studenten uit Barcelona. Pepa en haar vader niet meer teruggezien. Picknick in de bar in Eneriz op het Spaanse uur: 14 u. Vooraf fotosessie met het complete groepje. Paul zal mij de foto's doorsturen. Al 2 dagen is de geheugenkaart van mijn fototoestel vol. Als ik nieuwe foto's wil nemen, moet ik er andere wissen en dat zie je niet zo goed in de volle zon.
Een aandoenlijke stop aan de Ermita de Nuestra Señora de Eunate, een 12de- eeuwse tempelierskapel. Eunate betekent " 100 deuren" in het Baskisch. Er is een bogengalerij rond het kerkje. Het ligt midden in de velden: vandaag tussen de maïs en de bonen. Op een postkaart zie je het omringd door zonnebloemen. Het heeft hetzelfde 8-hoekig grondplan als de H. Grafkerk in Jeruzalem. Een magische plek om terug te keren... Het klokje slaat 3 uur als wij er zijn. Jammer genoeg gesloten tot 5 uur. Toen ik hier was met de KWB was het wel open.
In Obanos op de heuvel komt de camino aragonés uit op de camino francés. Ik had gedacht hier meer Vlaamse pelgrims onderweg te zien, maar waarschijnlijk zijn die al lang in de refugio's. In het begin van de camino zijn de trajecten niet zo lang, behalve natuurlijk de grandioze tocht over de Pyreneeën van Saint-Jean-Pied-de-Port naar Roncesvalles.
Op een monument staat: " Vanaf hier worden alle wegen naar Santiago één". Het stelt een pelgrim voor met hoed, schelp, stok en kalebas ( de drinkbus van vroeger). Vandaag heeft het standbeeld een rood sjaaltje om. In Puente La Reina is er ook feest: veel mensen in witte kledij en rode sjaaltjes en / of ceintuur. Alweer de kleuren van de feestvierders uit Pamplona. Blijkt dat de Basken vanaf woensdag 25/7 feesten tot zondag 29/7, 5 dagen lang! Die mensen houden van het leven!!!
Ik neem afscheid van deze onvergetelijke camino aragonés in de eerste kerk van Puente La Reina, la iglesia del crucifijo. Er hangt een mooi kruisbeeld: Jezus aan het kruis, niet met een horizontale dwarsbalk, maar met 2 takken die schuin omhoog gaan, symbool van de levensboom. Ik zing er het lied van ons koor " Credo in unum deum". Een beetje vals van ontroering. Geeft niet, niemand aanwezig behalve Paul en die heeft het mij al horen neuriën onderweg.
Nog postkaartjes gekocht en het busstation gezocht. Oei! De stokken vergeten! Teruggelopen naar de kerk. Neen... De winkel... Niet aan de kassa, maar wel buiten aan de standaard waar ik de kaartjes koos. Goed zo.
Om 17.30 u bus naar Pamplona. Nu pas merk ik dat er ook een langeafstandsbus rijdt naar Hendaye. Dan was ik één dag vroeger thuis geweest...
Rust maar uit, belt Roland mij 's avonds... Het is goed geweest!
Tot binnenkort, Rollie!

Naar mijn aloude recept, het geheugensteuntje om thuis met de glimlach aan terug te denken: Olbesomjasanarruesamonpuente ( Oloron / Bedous / Somport / Jaca / San Juan de la Peña / Arrés / Ruesta / Sangüesa / Monreal / Puente La Reina ).
Ook bedankt, Paul! Wij waren " samen onderweg", zoals in de Amerikaanse gospel. Alleen zou het een zeer eenzame tocht geweest zijn. In Frankrijk hadden wij vooral contacten met de hartelijke gastheren en gastvrouwen. Als parel op de kroon: de pastoor van Arudy! Lourdes maakte een ontroerende indruk, door de herinnering aan mijn mama.
In Spanje kregen we pas echt het caminogevoel na de albergue van Arrés. Van dan af ontmoetten we regelmatig dezelfde pelgrims. We stapten 15 dagen bergop, bergaf. Eerst door de groene Franse Pyreneeën; daarna door het hete, droge Aragón en het vruchtbare Navarra. Baskenland troef.
Verrassende natuur! Insecten, bloemen, struiken, bomen, herten, vogels, heuvels, bergen...
Sprinkhanen als metgezel. Als ze hun smalle vleugels openden, een helblauwe schijn ?... Krekels... Geurende kruiden... Net voor San Juan de la Peña , een bloem die we enkel daar opgemerkt hebben: 2 gele lipbloemen met erboven een paars kroontje. Nooit zoveel buxussen bijeen gezien. Roofvogels: solitaire exemplaren, soms in groep. Sociale, vale gieren, lichtbruin oplichtend in de zon. Bossen, rivieren...
Sympathieke dorpen ( af en toe wel op heel grote afstand...) , gerestaureerde kerken en kapelletjes, slechts enkele kleinere steden, welkome bars, naïeve romaanse portalen en kapitelen ( Hôpital-Saint-Blaise, Oloron, Jaca, San Juan de la Peña, Sangüesa). Een dragend lied " Credo in unum deum" .
Zoveel uitnodigende gastvrijheid en hulpvaardigheid.
“Il faut savoir se laisser aider!”
“Hay que saber dejar ayudarse!”
“Je laten helpen, dat is de kunst.”
Dankbaarheid!...