Vertrokken om 7.30 u zonder Jane. In onze kamer sliep een oudere man met een baard ( hij lijkt een beetje op jou, Karel) die over zijn T-shirt en short een bruine pij draagt van de orde van Calatrava. Hij heeft wel een gezondheidsprobleem aan de keel, maakt ´s nachts rare geluiden als hij naar adem hapt, ‘s morgens moet hij met een apparaat zijn keel zuiveren, je verstaat hem nauwelijks. Hij loopt op blote voeten in sandalen ( Katrien!), draagt de traditionele pelgrimshoed met schelpjes en in zijn hand houdt hij de staf met de kleine kalebas om water op te vangen. Ik mag hem fotograferen, als hij een tijdje voor mij vertrekt. Het wordt een mooie tocht langs een stuwmeer ( Embalse de la Grajera), wijngaarden en bermen met kleurige, kruidige wilde bloemen: geel, wit, rood, blauw, paars, lila ( paardenbloemstreepzaad, wilgenroosje, cichorei, klaver, kruipende vogelwikke, distels, rozenbottels, muskuskaasjeskruid en langs de beekjes kattenstaart en akkerwinde  en andere mij onbekende soorten ( haha, André: een onvertaalbare passage!)
Logroño is de hoofdstad van La Rioja. Uit deze streek komt de beste wijn van Spanje, hij smaakt wat zuurder dan de Franse wijn. De oorspronkelijke druivensoort is´tempranillo’. Nu mengen ze die soms met ´cabernet-sauvignon’om met bordeauxwijnen te kunnen concurreren. De druifjes zijn veel zoeter dan die uit onze serre, Roland! Laten we klinken met een glas Rioja! Amor, salud y pesetas! ( gisterenavond bij de paters kregen we één fles en één kruik om te delen met zo´n 30 pelgrims. Dat maken we vanavond goed!)
Op het kerkhof van Navarrete is er een mooie gedenkplaat voor Alice De Craemer, de echtgenote van Etienne, de voorzitter van het Vlaamse Compostelagenootschap. Ze is hier verongelukt toen ze allebei per fiets op weg waren naar Santiago. Er waren verse bloemetjes...
Net voor Ventosa op de camino original zie ik Enrique de albergue binnenstappen; een ontroerend moment. Hij moet zich doodzweten onder dat wollen habijt met enkel zo´n klein kalebasje om water op te vangen van de schaarse bronnen onderweg. Hij heeft 20 km gestapt, ik heb er nog 10 te gaan tot Nájera. Hij omhelst me, wenst me ´buen camino’en geeft me een speldje cadeau met de gele pijl van de camino. Ik huil voor het eerst. Die gele pijlen op bomen, rotsblokken, straatstenen, lantaarnpalen, brugpijlers wijzen ons overal de weg.

Op dit oeroude stuk van de camino hebben generaties pelgrims kleine steenmannetjes gemaakt met losse keien en keitjes. Allemaal Santiagootjes of Enriquetjes. Het lijkt wel de kabouterberg van Floris en Joene (mijn kleinkinderen).
Toegekomen om 4.15 u. Nog plaats in de herberg. Oef!

09-09-2009, 00:00 geschreven door Anne Verschoore  

Onbijt met een zacht gekookt eitje en toetje! Even gestapt met de Nederlanse zusjes: Agnes

( genezen van borstkanker) en zus Diny ( verpleegster en lachtaart). Een dag zonder lach is een verloren dag, is haar motto! Hartelijk gelachen met haar verhaal over haar foto´s: rompen zonder kop, alleen maar benen...nu laat ze het fotograferen over aan Agnes. De Belgen rijden door tot Boadilla del Camino en beginnen weer te stappen waar ze de vorige keer gestopt waren.
Zalige staptocht altijd maar omhoog en omlaag met prachtige panorama´s, door 2 bekoorlijke dorpjes Sansol en Torres del Río (daar een foto genomen van het gewelf van een romaans kerkje zonder flash met zelfontspanner en het lukt dan nog ook - tip van de Spaanse mevrouw aan de ingang: €1), langs terrassen met olijfboomgaarden, via een steile afdaling van de Barranco Mataburros = ‘de kloof die het de ezels lastig maakt’. Niet alleen de ezels natuurlijk, of misschien zijn we zelf wel die overmoedige ezels die in de middaghitte (28°) willen stappen tot Logroño. Ik praat Nederlands, Frans, Engels, Spaans. Vlot surfen van de ene taal naar de andere is wel een vaardigheid apart. Dat komt misschien nog wel. Tijdens het stappen heb je tijd (voetstaptijd) voor ontmoetingen, voor verhalen van de jonge Spaanse Maria  uit La Rioja, die al haar hele jeugd pelgrims voorbij ziet stappen en het ook wou proberen; van de Antwerpenaar Tomas, 1stejaarsstudent geneeskunde die even komt stappen in afwachting van zijn resultaten. Slaagt hij, dan keert hij terug. Slaagt hij niet, dan stapt hij verder; van de Engelse jongen Liam, die hier al was 3 jaar geleden maar nu terugkomt met camera en schetsboek ( hij schetst de sobere  romaanse kerkjes); van de Fransman Dominique die gisteren in Los Arcos zo welluidend zong na de pelgrimszegen in de kerk...
Na de picknick ( brood , olijfolie gekregen van Giulianio, smeerkaas en wat ze mij voor komkommer verkocht hebben. Het blijkt een augurk te zijn, niet zo sappig, veel zwaarder, van het soort dat oma en opa op azijn oplegden, maar dan een reuzegrote) beland ik in Viana, de stad van Cesare Borgia, zoon van Alexandre VI Borgia, paus van 1492 tot 1503! Geloof en kerk à la carte, toen en misschien ook wel nu. In de steden loopt de camino door het oude centrum, niet door de nieuwbouwwijken. Goed zo!
Toch wel een afmattende tocht door de hitte met een stuk zinderend asfalt bij het naderen van Logroño ( slecht voor de voetzolen). De refugio is volgeboekt, we belanden bij de paters ( albergue parroquial), krijgen gelukkig nog een bed want de matrasjes zijn heel dun. Een Frans koppel verhuist naar een meer comfortabele plaats want de vrouw had last met de knie en moet 3 dagen rusten van de dokter. Omdat Jane en ik hielpen bij de vertaling krijgen wij hun bedden in de kamer van Enrique. Logroño is een levendige, vrolijke stad met gezellige pleintjes, een kathedraal en wat dacht je: een eeuwenoude brug over de Ebro, straatjes met typische tapasbars in Calle del Laurel. Bij de paters word je verondersteld ( maar niets is verplicht) naar de mis te gaan om 7.30 u, naar de gemeenschappelijke maaltijd ( de kok is Chinees maar kookt lekker) en naar het korte avondgebed in 4 talen in de Santiagokerk ( we gaan via een directe onderaardse gang). We mogen betalen wat we willen, ontbijt is inbegrepen ( un donativo para la parroquia)... Moderne paters? We gaan ervoor!

08-09-2009, 00:00 geschreven door Anne Verschoore  

Vertrokken om 7u, met een leuke traktatie onderweg. Bij het klooster van Irache staat een fonteintje waar je wijn kunt tappen ( het kraantje druppelt tot het vat leeg is), naar de aloude traditie van gastvrijheid. Ik tap 1/5 liter en bewaar het voor de picknick.
Een leuke, rustige etappe vandaag: 21,3 km door een bos steeneiken, een kruidig stuk met gedroogde wilde venkel, eventjes begeleid door een toeterende, puffende stoet oldtimertractoren, langs heuvels met wijngaarden, stoppelvelden met torenhoge stapels stro en hopen mest om uit te strooien ( de vliegen neem je er dan maar bij). Geen winkel gezien waar ik een komkommer kon kopen, ik heb de afslag naar 2 dorpjes gemist. Wat blijft er over voor de picknick? Du pain, du fromage et du bon vin! Super !!!

In Los Arcos ontmoet ik de Kortrijkse vrienden opnieuw, ze beloven mij en 2 Nederlandse zusjes een ontbijt met verse koffie in de keuken van de refugio! 

07-09-2009, 00:00 geschreven door Anne Verschoore  

Geslapen tot 7u, ondanks alle lawaai van de pelgrims die zich al aan het klaarmaken waren.
In een heel pittoresk dorpje Cirauqui ( Romeinse weg en Romeinse brug) Eddy David weer ontmoet. Gelukkig! In het gebed dat ik gekregen had van het nonnetje in Zabaldika stond: " Dat je rugzak elke dag lichter mag worden en je hart voller”. Ja, je rugzak lichter maken, hoe doe je dat? Om te beginnen, onvrijwillig. In de vorige refuge heb ik mijn WC-papier en mijn tandenborstel (sorry, Rita) laten liggen. En aangezien Eddy toch met de auto rondrijdt en met zijn vrienden afspreekt voor koffiepauzes, heb ik hem mijn slaapzak van 600 g meegegeven. Ik heb er nog één van 300g, een lakenzak en wordt het koud dan heb ik nog altijd mijn fleece. Perfecto! Hij geeft me ook een heel licht, handig boekje met alle dorpjes en steden op de Camino. Telkens staat erbij hoe ver het is tot de volgende halte, hoe hoog het  is, hoeveel km nog te gaan tot Santiago en hoeveel km al afgelegd van St-Jean-Pied de Port. Hier in Cirauqui is dit net 100 km ! Een mijlpaal, nog 664km tot Santiago!
Weer veel bruggen vandaag, ook viaducten onder autowegen. Bij één daarvan koop ik een stuk watermeloen. Heerlijk bij deze hitte. Je mag betalen wat je wil. In alle dorpjes zijn er fonteintjes met bronwater, lekker fris. Het wordt heet vandaag: 26 °.
In Estella heb ik nog net de laatste matras. Estella is een stadje ontstaan door de camino. De koningen van Navarra lieten Franse kolonisten overkomen om de streek hier te bevolken. In de 9de eeuw toen het "graf" van Santiago ontdekt werd, was Spanje grotendeels in handen van de Moren, de moslims van toen. Enkele overgebleven katholieke koninkrijkjes in het Noorden begonnen toen aan de reconquista, de herverovering. Eeuwenlang stimuleerden de koningen de bedevaart, ze lieten bruggen bouwen, nodigden kloosterorden uit om zich hier te vestigen en de pelgrims te herbergen (vandaar dat hier zoveel romaanse kerkjes zijn), allemaal om de Moren te beletten zich weer meester te maken van het pas veroverde gebied. De pelgrimage was dus niet alleen van religieus maar ook van economisch en politiek belang!

06-09-2009, 00:00 geschreven door Anne Verschoore  

Dag van de berg van de (moderne) windmolens op de Alto del Perdón waar het altijd waait. Ik kom voorbij het eenvoudig kruisje van Frans Koks, een landgenoot die hier gestorven is op de camino, hier gestorven op de Berg van de Vergiffenis, een eenzame plek om te sterven zo ver van huis, maar ook weer niet zo eenzaam want duizenden pelgrims groeten hem. Er staan 2 stenen banken waar we kunnen uitrusten bij hem.
De 1ste echt zonnige dag ( gisteren in Pamplona 21 graden)  De witte windmolens steken schitterend af tegen de blauwe lucht. Boven staat een modern pelgrimsmonument in brons, waar de weg van de wind die van de sterren kruist. Picture time! Ik ontmoet een Amerikaanse Alison. Ze vraagt mij om samen op te trekken maar ik wil eerst plassen. Ik begin "Please go on, I´m looking for a place..." en zij vult aan " to go to the bathroom". Funny! hier in de wildernis!
Bij het begin van de afdaling struikel ik ( knipoog naar Karel! Bedankt voor de verwittiging - ik zal voorzichtiger zijn bij het dalen!)
Keien genoeg hier, voor wie er geen meeheeft van thuis! Alison heeft 2 jaar geleden met haar moeder het stuk afgelegd van León tot Santiago. Nu maakt ze de tocht af alleen.Ze vertelt me dat we de schelp bij de tocht naar Santiago zouden moeten dragen met de binnenkant zichtbaar. Symbolisch om de gaven van Santiago (Sint-Jacob) te kunnen ontvangen. Na Compostela kunnen we hem dan anders draaien. Ze is ontroerd door wat ik over mijn moeder vertel. Ook zij heeft een sterke moeder, die haar heeft willen beschermen door een kruisje mee te geven, ooit gekocht op de Azoren toen haar vliegtuig nog net een noodlanding kon maken. We gaan samen naar het 12-eeuwse romaanse kerkje Santa María de Eunate, dat heel afgelegen ligt te midden van de velden. Een kleine omweg ( het kerkje ligt eigenlijk op de Camino aragonés) voor we aankomen in Puente  la Reina, brug van de koningin, waar de route uit Aragón samenkomt met die uit St-Jean. Zoveel bruggen, zoveel mensen onderweg, al eeuwenlang! De tocht zelf is eigenlijk één brug naar mensen toe!
Er is een mooi kruisbeeld in het kerkje met Jezus' armen schuin omhoog gehangen zoals in een boom, een levensboom. Iemand zingt een vreemd ontroerend ( Keltisch?) lied, het gewelf helemaal vullend. 
Vandaag bij het avondeten Eddy gesproken, de 4de man die hoort bij de 3 stappers uit Kortrijk: Bernard, Dominique en Urbain. Hij heeft jaren geleden de tocht gedaan vanuit Parijs per fiets, maar kreeg een hartaanval in Ponferrada en moest daar 2 weken blijven in het ziekenhuis. Nadien werkt hij elk jaar 2 weken als hospitalero (= vrijwilliger die een refuge openhoudt) in Los Arcos.

05-09-2009, 00:00 geschreven door Anne Verschoore  

Vandaag de dag van middeleeuwse bruggen en van de stad van de stierenlopen: Pamplona.
`s Morgens neem ik een alternatieve route naar Zabaldika waar het oude kerkje open is. Meestal zijn de romaanse kerkjes hier enkel open op zondag. Ik word verwelkomd door een vriendelijk nonnetje dat net schoongemaakt heeft, ik moet mijn pelgrimsvoeten afvegen aan de dweil! Ze verlicht voor mij een mooi 13-eeuws retabel, de moeite waard!
Aan de volgende eeuwenoude brug ligt een klooster met refugio. Dat klooster ontving de pelgrims en deed een heel dorp leven: molenaars, bakkers, houtzagers, steenhouwers, stratenleggers. De Camino was al heel vroeg erg belangrijk voor de economie van de streek.
Pamplona heeft ook zo`n middeleeuwse brug en heeft nog heel goed bewaarde stadsmuren en vestingen. Nodig na Karel de Grote! Samen met Jane, een extraverte Engelse, en Giuliano ( een Italiaan waar ik Spaans tegen spreek, hij antwoordt in het Italiaans, maar de communicatie verloopt niet zo vlot), bezoeken we de kathedraal met een heel mooi grafmonument in albast, een voorbeeld van Vlaams-Bourgondisch beeldhouwwerk.

( Herinner je je Dijon, Roland?) Hemingway heeft Pamplona wereldberoemd gemaakt met zijn boek Fiesta. Het is een gezellige boel in de Calle Estafeta waar tijdens de Sanferminfeesten de stierenloop wordt gehouden.
We stappen door tot Cizur Menor. In de 1ste herberg is er geen plaats ( Waar hebben we dat nog gehoord?), maar er is nog een tweede. Ik ga nog even terug naar de 1ste met een kerkje van de tempeliers, later overgegaan in handen van de johannieters. Ik val bijna in slaap terwijl er toeristische uitleg gegeven wordt. Een jonge Duitser legt 8 matrassen + hoofdkussen en deken klaar voor wie geen plaats meer gevonden had in de twee refuges. Slapen in een kerk, hmmm...Avondmaal met 3 Canadese vrouwen. Marie-Isabelle, Pauline en Rinette. Aan het tafeltje naast ons lachen Jane die Italiaans kent, en Giuliano zich een kriek als ze zich inbeelden hoe veel ze verdikt zullen zijn van het goede eten hier: gekookte groenten, lamskoteletjes met frieten en ijs. Ik vergeet te betalen voor mijn menu del peregrino, merk het pas om 10.15u, ga terug en krijg een whisky cadeau. De Spanjaarden hebben verstand van leven!

04-09-2009, 00:00 geschreven door Anne Verschoore  

Lichten uit in de refugio om 22u, en aan 's morgens om 6u. Daartussen een meerstemmig koor van snurkers. Hopelijk deed ik niet mee! In de Spaanse refugio's krijg je geen ontbijt. Vertrokken om 7.10 als het klaar begint te worden.
Een prachtige tocht op en neer door de bergweiden en bossen van Navarra. In de ME trotseerden de pelgrims hier rovers, beren en wolven. Nu zijn de loslopende honden in de dorpjes vrij tam.
Bewolkt, om 11u komt de zon erdoor. Leuk onder het bladerdak te wandelen door de bossen. Hoofdzakelijk beuken. maar ook eiken, dennen, berken en essen. Rijpe braambessen onderweg, bloeiende heide en herfsttijloos. Ik stap door tot in Larrasoaina: 26 km. Het laatste stuk waren er weinig pelgrims onderweg, de meesten waren blijven hangen in het vorige dorpje: Zubiri. Gevolg: wat zoeken, want ik kom voorbij een industrieel terrein met minder gele pijlen. Vanmorgen moest ik gewoon de stroom volgen. Nu geraken we wat meer verspreid.
Op en neer inderdaad. Als voetganger kun je pauzeren waar je wil. Als fietser niet, anders verlies je je elan. Natuurlijk heb je dan ook leuke afdalingen maar toch is het opletten geblazen. Vandaag zag ik een fietsende pelgrim uitglijden waar een riviertje het pad overstak: pelgrim nat, tas nat... hij kon wel verder rijden. Voor de voetgangers waren er stapstenen.
Vanavond gegeten met de Slovenen en een Belg bevriend met een Noorse. Voertaal: Engels. Morgen wacht ik weer liever tot het dag wordt! Vanmiddag voor het eerst zonnebril nodig gehad.

03-09-2009, 00:00 geschreven door Anne Verschoore  

Fantastische tocht over de Pyreneeën tot Roncesvalles! Vertrokken om 7.30 u in de mist. Koeien op het veedrijverspad. Mooi! Hun belletjes rinkelen terwijl ze aan het herkauwen zijn. Ook de schapen en de paarden die vrij rondlopen dragen een bel.
De zon priemt door aan het Mariabeeld van Orisson, een prachtige magische plaats voor zo´n beeld in de bergen. Slierten mist hangen over de valleien en de kale ronde toppen. Dit is ook het domein van de vale gieren, majestueus zoals ze in de wind zweven. Ze zijn mij wel te vlug af: ik slaag er niet in ze te fotograferen. Vorig jaar heb ik dit traject ook afgelegd met de KWB als voorbereiding voor mijn pelgrimstocht alleen. Leuk om hier terug te keren en sommige plaatsen te herkennen. Het gaat zelfs iets gemakkelijker dan vorig jaar. Trainen met flessen water in de rugzak heeft blijkbaar geholpen.
In totaal 940 m geklommen tot aan de pas van Ciza. Het is bewolkt met een fikse tegenwind. Op het einde neem ik de alternatieve weg via de pas van Ibañeta, waar Roeland , de ridder van Karel de Grote omgekomen was, vermoord door de Basken. Karel had trouwens eerst hun stad Pamploma verwoest om te verhinderen dat de oprukkende moslims zich daar zouden verschansen.
Hier stond ook het eerste klooster van Roncesvalles dat al pelgrims opvangt sedert de middeleeuwen. De refugio kost € 6 en het menu del peregrino € 9. De refugio is wel vrij primitief. 120 personen in drie rijen stapelbedden onder hetzelfde hoge dak. In de mis voor de pelgrims worden we verwelkomd: een zeer internationaal gezelschap, ook uit Canada, Australië, Nieuw-Zeeland, Slovenië enz. Op het einde krijgen we een collectieve pelgrimszegen, we moeten allemaal naar voren komen.

Ontroerend!

02-09-2009, 00:00 geschreven door Anne Verschoore  

Vandaag toegekomen in St-Jean-Pied-de-Port. De nachttrein genomen uit Brussel. Daar kon je al goed de pelgrims naar Compostela herkennen: met de rugzak en de schelp. Inderdaad veel Duitsers zoals mijn man Roland voorspeld had. Gereisd via Parijs en Bayonne. We reden over de beboste flanken van de Pyreneeën en net voor we in St-Jean aankwamen, een roofvogel "biddend" over de velden. Mijn eerste stempel gehaald, kaartjes geschreven naar de kleinkinderen Floris en Joene, naar oma uit de Ardennen die mij een St-Christoffel meegegeven had als bescherming en naar de ex-collega´s van mijn school in Ninove ( 1/09 is een symbolische dag). Vandaag enkel 6 km gestapt naar Unto, een Franse refuge. Tijdens het stappen hoor je het geluid van je schoenen, je gehijg bergop, het gekraak van je rugzak. Als je pauzeert, overvalt je de stilte met alleen getjilp en gezang van vogels en een koebel hier en daar. Net als ik mijn bed toegewezen krijg, begint het hard te regenen! Geluk gehad! Het avondmaal wordt een gezellige boel met Fransen, Basken, Duitsers, Amerikanen, 1 Engelse Jane. De Basken beginnen te zingen en de sfeer zit er meteen in.
Het verhaal klopt over de plicht tot gastvrijheid. De volgende refuge Orisson, de laatste voor de tocht over de Pyreneeën was volgeboekt en wie daarna nog aankwam werd teruggebracht naar St-Jean met de taxi en ´s anderendaags weer afgezet op de plaats waar ze gearriveerd waren.
 
Oef gelukt! Niet zo gemakkelijk met een Spaans qwertyklavier. De eerste keer waren mijn 20 minuten trouwens op voor ik de boodschap verstuurd had.

01-09-2009, 00:00 geschreven door Anne Verschoore