“Het Masereelfonds is een sociaal-culturele vereniging die zich herkent in het linkse gedachtegoed en de strijd voor maatschappelijke verandering, emancipatie en culturele ontplooiing. Het wil ruimte scheppen voor open debat en de confrontatie van ideeën. Kritisch, progressief en onafhankelijk.”

De curve van Gauss

Lokale verkiezingen op 14 oktober. Het doek is gevallen. Het eerste bedrijf is afgesloten. Het doek gaat terug op : gesneuvelden worden opgeruimd, winst en verlies worden geteld, nieuwe bondgenootschappen worden gesloten. Het tweede bedrijf vormt een lange aanloop naar het derde bedrijf op 26 mei volgend jaar : de big clash op alle fronten : regionaal, federaal, Europees.

Een eerste observatie : in volgorde van grootte is dit de gemiddelde rangorde in Vlaanderen : N-VA, gevolgd door CD&V, Open VLD, Groen, Vlaams Belang, SP.A en tenslotte PVDA. Geen echte aardverschuivingen, geen Shakespeariaans drama, maar toch twee belangwekkende tendensen. Groen wordt de sterkste partij op links. Het Vlaams Belang verrijst uit zijn as.

De N-VA heeft zich de voorbije jaren opgeworpen als het democratisch alternatief voor het Vlaams Belang en de thema’s van deze ranzige partij salonfähig gemaakt. Vandaag kan men zich de vraag stellen of de N-VA geen water naar de zee heeft gedragen. Dit is vooral te wijten aan de figuur van Theo Francken die het Vlaams Belang een boulevard heeft aangeboden voor haar xenofobe discours.

Aan de andere kant van het politieke spectrum oefenden de SP.A en Groen zich in Chinees schaduwboksen. Het kartel in Gent kan niet maskeren dat elders het water erg diep is en dat beide partijen - openlijk of verborgen - een bikkelharde concurrentiestrijd voeren. Hoe geloofwaardig is de lippendienst aan samenwerking als dit, zoals in Brugge, neerkomt op het lokken van groenen naar het SP.A-nest en het verzwakken van de zogezegde minnares?

Of een ander voorbeeld : toen de eerste geruchten rondgingen over een Antwerps kartel en wie dan wel de aanvoerder zou zijn, antwoordde Tom Meeuws, niet gespeend van enige hoogmoed : “Wij zijn een big band, Groen is een jazz combo”. Vandaag heeft dit combo 18,1% en 11 zetels en is de big band van weleer verschrompeld tot 11,5% en 6 zetels. Daar staat nu een nieuwe coalitie in de steigers rond een incontournable NV-A. Dankzij zijn ongeëvenaarde politieke handigheid slaat De Wever twee vliegen in één klap : de marginalisering van de CD&V en Kris Peters enerzijds, en het in de knop breken van de wederopstanding van de SP.A. rond Jinnih Beels en van de hobbelige constructie van een alternatieve meerderheid anderzijds.

In Gent speelt Matthias De Clercq een perfide pokerspel om de natte droom van de oude liberale dynastie te realiseren, zelfs als ze daarmee de zieltogende CD&V opnieuw tot leven wekt. In Oostende leidt de mislukking van de verdoken SP.A stadslijst naar de politieke exit van Johan Vande Lanotte. Quasi overal bevindt de SP.A zich in zwaar onweer.

In Wallonië is het beeld niet anders :  de gestage  aftakeling van de PS en het CDH met als spiegelbeeld de opmars van Ecolo en PTB.

Uiteenlopende coalities tekenen zich af. Die zijn in eerste instantie afhankelijk van de lokale krachtsverhoudingen en van de noodzaak om een meerderheid op de been te brengen. Maar men kan niet ontkennen dat sommige maneuvers de schaduw van de komende verkiezingsstrijd vooruitwerpen. De N-VA wil de CD&V uitschakelen. De CD&V wil haar centrumpositie heroveren. De Open VLD wil de relatief sterke positie van de SP.A in de steden zoals Gent en Oostende ondergraven. Het Vlaams Belang wil het cordon sanitair doorbreken. Enzovoort, enzoverder.

Het komt de partijen van het centrum en de directe ‘concurrenten’ goed uit om het Vlaams Belang en de PVDA in eenzelfde zak te steken en ook een cordon sanitair tegen de PVDA in te luiden. Dit getuigt van een moedwillige vervuiling van het politieke debat, maar vooral van een doelbewuste, beredeneerde strategie om het debat af te leiden van de toenemende sociaal-economische ongelijkheid en het neo-liberale beleid. De machtsstrijd, het veranderen van de krachtsverhoudingen zijn er in de eerste plaats op gericht om de bestaande toestand te consolideren.

Achter de optelsom van stemmen en procenten is dus ook een andere realiteit zichtbaar. Een realiteit die als een olievlek in heel Europa zichtbaar wordt : het centrum verschrompelt en de uitersten winnen aan kracht. M.a.w. het politieke landschap polariseert.

Deze verkiezingen tarten de natuurlijke Gauss-curve waar de gemiddelde waarden of de meerderheid zich in het midden bevindt en in kracht afnemen aan de uitersten. Bij wijze van voorbeeld : de meeste mensen zijn gemiddeld begaafd, de hoog- en laagbegaafden vormen een minderheid aan beide uiteinden van deze curve.

Deze verkiezingen brengen een ‘onnatuurlijke’ omgekeerde curve van Gauss aan het licht. De middelste waarden verzwakken; de extremen steken de kop op. Het soms aandoenlijke gevecht om de tricolore sjerp verdoezelt het afnemende soortelijk gewicht van de traditionele christen- en sociaal-democratie en hun liberale tegenspeler op het politieke schaakbord. Onderwerp voor een komend Blijspel of Treurspel?

Filip Delmotte

1 december 2018